Tổng quan

Vega Protocol là một dự án có trụ sở tại Gibraltar và ra mắt vào năm 2019, đây là  một giao thức dùng để tạo và giao dịch các công cụ phái sinh trên một mạng lưới hoàn toàn phi tập trung. Giao thức được thiết kế để hoạt động với nhiều loại tiền tệ mà tài sản được thế chấp trên chuỗi máy chủ của dự án. Vega phân bổ các tài sản được thế chấp trên khắp các thị trường bằng cách sử dụng giao tiếp phân đoạn chéo.

Nền tảng sử dụng cơ chế đồng thuận Proof of Stake (PoS) giúp hợp lý hóa việc thực hiện và giao dịch các sản phẩm tài chính, đồng thơi có thể kiểm soát được thị trường, tức là các sản phẩm và phí đều nằm trong tay của cộng đồng

Tình trạng hiện tại của Vega Protocol

Vega sắp bước vào giai đoạn thứ hai của quá trình ra mắt “Restricted Mainnet”. Trong giai đoạn này, mainnet phi tập trung và Ethereum Bridge ban đầu sẽ được khởi chạy bởi một bộ 13 validators để quản trị và staking

Đây là một bước quan trọng trong quá trình ra mắt của Vega và khi bước này hoàn tất, mạng sẽ chuyển sang giai đoạn “Alpha Mainnet” với chức năng giao dịch đầu tiên được kích hoạt.

Mục đích ra đời và tầm nhìn của Vega Protocol

Mục đích 

Mục đích của Vega là tạo ra các công cụ đảm bảo quyền tự do giao dịch và cung cấp quyền tự do đó cho tất cả mọi người, bất kể họ là ai hoặc họ đến từ đâu. Nền tảng sẽ tạo ra thị trường hoàn toàn mở, chống kiểm duyệt, nơi mà tất cả mọi người có thể giao dịch và tạo lập thị trường

Theo thông tin từ nhóm nghiên cứu của dự án cho biết, phần mềm của Vega sẽ cho phép người dùng tạo ra các thị trường phái sinh, bao gồm hợp đồng tương lai, hoán đổi và quyền chọn, đồng thời tuân thủ các quy định liên quan và loại bỏ những người trung gian tài chính

Từ khi ra đời nền tảng đã nhìn thấy những sai sót cơ bản còn mắc phải trong hệ thống tài chính tập trung hiện tại, sau đó Vega khắc phục bằng cách đảm bảo tất cả những người tham gia đều được hưởng lợi như nhau từ các khoản phí cạnh tranh và phần thưởng tương xứng với giá trị gia tăng.

Từ khi ra mắt Vega đã đặt ra 2 mục đích chính đó là:

• Tạo ra một nền tảng phái sinh phi tập trung với quy mô mở rộng lên đến hàng tỷ khối lượng giao dịch mỗi ngày
• Thứ hai là tạo ra nền tảng đó phải thật công bằng cho tất cả các nhà giao dịch

Tầm nhìn

Tầm nhìn của Vega là tạo ra một mạng lưới mở và phi tập trung sẽ cho phép tự do giao dịch và làm cho thị trường vốn khả dụng rộng rãi. Vega sẽ tiếp tục xây dựng mạng lưới của họ và khám phá các cơ hội để thêm các tài sản khác làm tài sản thế chấp

Sứ mệnh của Vega là xây dựng các công cụ đảm bảo quyền tự do giao dịch và làm cho quyền tự do đó có thể tiếp cận được với tất cả mọi người. Nền tảng nhìn thấy những vấn đề cơ bản dự án tài chính tập trung hiện tại gặp phải và trong tương lai Vega đang cố gắng tạo ra một hệ thống tài chính song song để khắc phục những vấn đề đó.

Phân tích cơ chế hoạt động của Vega Protocol

Vega Protocol được thiết kế để người dùng có thể tự do tham gia tạo lập sản phẩm và thị trường, bên cạnh đó người dùng còn có thể được cung cấp thanh khoản tốt nhất

Cách tạo một sản phẩm và thị trường mới

Với tư cách là người dùng, bạn có thể tham gia tạo ra các sản phẩm tài chính bằng cách sử dụng ngôn ngữ thông minh riêng của Vega. Giao thức sẽ cung cấp một bộ công cụ gồm các tính năng của sản phẩm và các nguyên tắc. Vega được thiết kế để hỗ trợ nhiều loại sản phẩm tài chính, bao gồm các sản phẩm phái sinh như quyền chọn (Options) và hợp đồng tương lai (Futures contract).

Mỗi sản phẩm sẽ sử dụng một trong các mô hình rủi ro của Vega để tính toán ký quỹ, cho phép giao dịch đòn bẩy trên một số thị trường nhất định. Các thông số cho mô hình rủi ro và các thông số sản phẩm có liên quan khác sẽ được duy trì với việc quản trị theo chuỗi.

Để một sản phẩm có thể được đưa ra thị trường, người tham gia phải đưa ra một số nội dung cơ bản ngày tháng và các thông số cần thiết khác của một sản phẩm thông minh, sau đó gửi thông tin này lên nền tảng để được xem xét. Những người tham gia nền tảng sẽ sử dụng cổ phần của họ để bỏ phiếu về việc chấp nhận một thị trường mới. Một thị trường được đề xuất và chấp nhận sẽ tự động được đưa ra và mở cửa giao dịch sau khi thị trường đó vượt qua được giai đoạn xem xét và có sự hỗ trợ tài chính của một hoặc nhiều nhà tạo lập thị trường khác

Phí giao dịch được phân phối giữa người tạo giá của giao dịch, các nhà điều hành node và tất cả các nhà tạo lập thị trường của thị trường đó. Phí giao dịch được nền tảng điều chỉnh linh hoạt để thu hút các nhà tạo lập thị trường.

• Đầu tiên là Product, đây là lớp sản phẩm cho phép bất kỳ người dùng nào tham gia vào nền tảng đều có thể tạo bất kỳ loại thị trường nào bằng bút danh. Người dùng có thể thiết lập nhiều thị trường hơn, chẳng hạn như hoán đổi giao ngay (spot swaps), hợp đồng tương lai, quyền chọn và hoán đổi vĩnh viễn hoặc thiết kế thị trường mới hoàn toàn, miễn là họ đưa ra cách định giá sản phẩm và tính toán các luồng thanh toán. Một phần khá quan trọng khác của sản phẩm là phương thức giao dịch, có thể bao gồm từ giao dịch mở liên tục thông qua CLOB đến giao dịch riêng tư, đóng, OTC thông qua khớp ngoài chuỗi. Cuối cùng, người dùng chỉ định các tham số (nghĩa là giá thực hiện, ngày hết hạn, đòn bẩy tối đa,…)
• Tiếp theo là Instrument, đây được xem là một lớp công cụ. Một công cụ sẽ bao gồm một sản phẩm với đầy đủ các thông số
• Cuối cùng, để công cụ có thể giao dịch được (Tradable Instrument), phải được kết hợp với một trong các mô hình rủi ro của Vega (Risk Model) và các các tham số rủi ro (Risk Parameters). Công việc chính của mô hình rủi ro là xác định yêu cầu thế chấp cho các vị thế mở. Sau khi một công cụ có thể giao dịch được đề xuất để niêm yết trên thị trường mở và sẽ được ban quản trị on chain của Vega bỏ phiếu

Vai trò của nhà tạo lập thị trường

Các nhà tạo lập thị trường sẽ cung cấp tính thanh khoản đã cam kết cho thị trường và sẽ được nhận thưởng từ một phần tiền thu được của các giao dịch thanh khoản trên toàn bộ thị trường. Cơ chế này được thiết kế, cùng với yêu cầu về cam kết tối thiểu với thị trường để tạo ra một thị trường mới, khuyến khích các nhà tạo lập thị trường hoạt động với tư cách là chủ sở hữu trong thị trường của họ và là một phần quan nhằm tạo ra một nền tảng Vega phát triển mạnh

Bất kỳ người tham gia nào cũng có thể trở thành nhà tạo lập thị trường bằng cách cung cấp cổ phần (có thể là stake). Các nhà tạo lập thị trường có nghĩa vụ cung cấp khối lượng đặt hàng tỷ lệ thuận với quy mô cổ phần của họ tại mọi thời điểm trong khi thị trường mở cửa. Phần thưởng cho việc tạo lập thị trường bắt nguồn từ phí giao dịch được đánh dấu rõ ràng mà nhà giao dịch trả khi họ đặt giá. Nếu họ không cung cấp đủ, họ sẽ bị phạt và mất một phần cổ phần vào insurance pool. Cơ chế này giúp ngăn ngừa sự thay đổi của thanh khoản.

Tài sản thế chấp và thanh toán trên Vega

Yêu cầu đầu tiên cần phải có trước khi giao dịch ký quỹ là phải có đủ tài sản thế chấp. Đây là một yếu tố khá quan trọng đối với Vega vì tất cả mọi người khi tham gia vào nền tảng đều sẽ hoạt động dưới biệt danh, do đó giao thức không thể đánh mức độ tín nhiệm hoặc khả năng đòi lại cũng khá rủi ro. Tài sản thế chấp được quản lý bởi Vega Protocol thông qua các liên kết đến các blockchain khác, vì Vega không có bất kỳ tài sản mạng gốc nào. Tiền được gửi bằng cách thanh toán vào một hợp đồng thông minh trên một chuỗi máy chủ. Chuỗi có sẵn đầu tiên sẽ là Ethereum – bất kỳ mã thông báo ERC20 nào đều có thể được sử dụng làm tài sản cơ bản của nền tảng và đều có thể được sử dụng để thế chấp để tạo thị trường, cũng như ký quỹ cho các đơn đặt hàng.

Khi người dùng đã gửi tài sản thế chấp cho Vega từ chuỗi chủ, họ có thể đặt hàng, lệnh này sẽ đặt trước một số tiền ký quỹ nhất định. Nếu lệnh giao dịch và một vị thế được tạo, Vega sẽ bắt đầu giám sát vị trí đó thông qua mô-đun quản lý tài sản thế chấp của nền tảng. Vì không có quyền truy đòi nếu nhà giao dịch nợ nhiều hơn tài sản thế chấp của họ, các vị thế phải được giải quyết trong khi ký quỹ của nhà giao dịch lớn hơn khoản lỗ của họ. Do đó, các tham số rủi ro như ký quỹ ban đầu (để mở một vị thế) và ký quỹ duy trì (để giữ một vị thế mở) sẽ rất nghiêm ngặt. Tuy nhiên, thay vì chỉ yêu cầu ký quỹ đầy đủ, Vega sử dụng giám sát vị thế trực tiếp, tính toán lại rủi ro liên tục, ký quỹ chéo và (chọn tham gia) tự động tái cấp vốn để tăng cường hiệu quả vốn

Giao thức sẽ tính toán tài sản thế chấp tối thiểu cần thiết để duy trì các vị thế mở và giảm thiểu chi phí lợi nhuận và tối đa hóa cơ hội đòn bẩy. Các khoản tiền cần thiết sẽ được phân bổ cho một thị trường cho đến khi chúng không còn cần thiết nữa và được giải phóng. Vega duy trì “view” số dư tài sản thế chấp của nhà giao dịch.

Các vị thế được thanh toán liên tục khi giá thị trường thay đổi, ngay sau khi tài sản thế chấp có sẵn của nhà giao dịch giảm xuống dưới mức ký quỹ duy trì, vị thế sẽ bị đóng và tất cả tài sản thế chấp được giữ bằng tiền ký quỹ cũng được giải phóng.

Trading modes

Các phương thức giao dịch là các phương thức tạo ra các giao dịch mới, một số được thiết kế cho giao dịch thị trường mở thanh khoản trong khi những phương thức khác tạo điều kiện cho thị trường OTC bằng các công cụ đặt riêng hoặc không thanh khoản. Tất cả các chế độ giao dịch có thể hỗ trợ nhiều phương pháp xác định giá. Chế độ giao dịch được thiết lập cho thị trường mở trong quá trình tạo thị trường

Đối với thị trường OTC, được tạo theo kiểu đặc biệt hơn, phương thức giao dịch được xác định khi cần thiết.

Cách giao dịch hoạt động

Giao dịch trên Vega được thiết kế để hoạt động trong một khuôn khổ minh bạch và công bằng. Giao thức nhận lệnh trên thị trường và sử dụng cơ chế đồng thuận PoS để xác định mức độ ưu tiên thời gian tương đối của các giao dịch đó. Công cụ khớp lệnh và logic cốt lõi giao dịch sau đó được thực thi một cách xác định trên tất cả các nodes, dẫn đến kết quả chính xác giống nhau, quản lý rủi ro và giải quyết tất cả các lệnh và vị trí.

Vega cuối cùng sẽ hỗ trợ nhiều chế độ giao dịch, bao gồm sổ lệnh giới hạn, đấu giá và yêu cầu báo giá. Ngoài ra, giao thức còn hỗ trợ một số lệnh khác bao gồm giới hạn, thị trường và điểm dừng, cũng như các hướng dẫn về thời gian khác nhau trong các lệnh bắt buộc.

Người định giá sẽ trả phí giao dịch trong tài sản thanh toán của sản phẩm. Tất cả các khoản phí này được phân phối lại cho những người tham gia mạng lưới, bao gồm cả các nhà tạo lập thị trường, như là phần thưởng cho việc cung cấp thanh khoản.

Đặc biệt, các thị trường mới bắt đầu sẽ cài đặt đấu giá để khám phá giá ban đầu, trước khi chuyển sang chế độ giao dịch bình thường của chúng. Trong quá trình giao dịch thông thường, đấu giá bảo vệ là dự phòng, chỉ chạy khi bộ ngắt mạch được kích hoạt. Các cuộc đấu giá bảo vệ này bắt đầu khi thị trường vượt qua ngưỡng được xác định trước (như được xác định bởi mô hình rủi ro của nền tảng) vì sự biến động giá hoặc tính thanh khoản thấp. Trong những trường hợp như vậy, đấu giá sẽ cho phép người tham gia tìm ra giá thị trường hợp lý hoặc tính thanh khoản của nguồn.

Khi thị trường mở tìm thấy giá ban đầu, thị trường mới sẽ chuyển sang chế độ giao dịch bình thường. Giao dịch liên tục sẽ sử dụng CLOB tiêu chuẩn hoặc kết hợp giữa AMM-CLOB.

Sản phẩm của Vega Protocol

Vega Console

Vega Console là một stand-alone web-based client (ứng dụng khách dựa trên web độc lập) dành cho các thị trường giao dịch và điều hành trên Vega. Ứng dụng có sẵn dưới dạng giao diện web và có thể tự lưu trữ hoặc chạy trên đám mây.

Người dùng có thể sử dụng Vega Console với một số web như:

• Firefox hiện đại phiên bản 70 hoặc mới hơn
• Google Chrome / Chromium phiên bản 75 hoặc mới hơn
• iOS / iPad OS Safari 12 hoặc mới hơn
• Brave Desktop phiên bản 1.4 hoặc mới hơn

Các trình duyệt khác (Microsoft Edge, Trình duyệt Android) có thể hoạt động, nhưng hiện chưa được kiểm tra. Vega Console mới chỉ được thử nghiệm trên hệ điều hành iPad

Bản thân Vega Console không bao giờ trực tiếp sử dụng public key và private key của người dùng

Vega Console truy cập vào ví của người dùng thông qua một dịch vụ ví, là dịch vụ khóa trình diễn của testnet hoặc một ví Vega khác chạy máy chủ, chẳng hạn như một máy chủ được cài đặt trên máy tính của người dùng hoặc do người dùng và công ty của họ lưu trữ. Vega Console biết public key của người dùng nhưng sẽ không bao giờ có quyền truy cập private key của người dùng, khóa này chỉ được nhìn thấy bởi phần mềm ví

Người dùng sẽ chọn một bộ keys, được giữ bởi ví, để xác thực giao dịch của họ

Sau đó, Vega Console sẽ chuyển tiếp giao dịch này, được dịch vụ ví ký và đóng gói bằng cách sử dụng một bộ keys từ ví của bạn, tới Vega

Khi tiền trên ví bị đe dọa, người dùng cần phải đảm bảo rằng hệ thống lưu trữ ví được an toàn và  dùng không nên tin tưởng cho phép bất kỳ ai điều hành ví của họ, vì những người này có thể truy cập vào tất cả các khoản tiền của người dùng và thay thế người dùng hoạt động như thật trên Vega.

Vega Wallet

Vega Wallet là một ví tự lưu trữ, tức là người dùng có thể tải xuống và cài đặt ứng dụng, thiết lập ví, tạo keys và chi tiết đăng nhập. Tất cả thông tin được lưu trữ trên máy tính của người dùng và chỉ có người dùng (hoặc bất kỳ ai khác có quyền truy cập vào máy tính của họ) mới có thể truy cập được.

Để gửi đơn đặt hàng và các lệnh khác trên Vega, người dùng cần ký các giao dịch bằng cặp private key và public key. Người dùng trên Vega có biệt danh và được tham chiếu bởi khóa công khai của họ. Để hỗ trợ tích hợp API, có một dịch vụ REST API được cung cấp từ phần mềm Vega Wallet cung cấp tính năng ký và quản lý khóa. Phần mềm Vega Wallet có thể lưu trữ nhiều ví và mỗi ví có thể lưu trữ nhiều cặp khóa.

Ưu và nhược điểm của Vega Protocol

Ưu điểm

• Mạng lưới phi tập trung, được bảo mật bằng cơ chế đồng thuận PoS, sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc giao dịch ký quỹ hoàn toàn tự động, từ đầu đến cuối và thực hiện các sản phẩm tài chính phức tạp.
• Bất kỳ người tham gia nào cũng có thể xây dựng thị trường trên cơ sở hạ tầng của Vega.
• Với Vega tất cả các nhà giao dịch và nhà tạo lập thị trường sẽ có thể đối sánh các sản phẩm tài chính và giao dịch phái sinh trên một mạng lưới phi tập trung với trải nghiệm tương đương với các sàn giao dịch tập trung (DEX)
• Nền tảng có thông lượng cao và độ trễ thấp giúp các giao dịch của Vega an toàn trở nên an toàn và công bằng với tất cả mọi người
• Vega hỗ trợ tạo thị trường không cần phép, có nghĩa là giao thức cho phép mọi người tạo thị trường trên bất kỳ tài sản cơ bản nào một cách dễ dàng mà không cần phải được cấp phép
• Vega Protocol đang cung cấp dịch vụ tạo lập thị trường với các ưu đãi thanh khoản tích hợp sẵn
• Kiến trúc blockchain của Vega cho phép hiệu suất và hiệu quả vốn tốt hơn so với các DEX khác
• Vega cho phép các sản phẩm phi tập trung hoạt động cho các trường hợp sử dụng trong thế giới thực và cho phép áp dụng hàng loạt DeFi
• Các mô hình rủi ro của Vega đảm bảo khả năng thanh toán của thị trường và giao thức đồng thời sử dụng các tính năng kỹ thuật để duy trì hiệu quả sử dụng vốn

Nhược điểm

• Vega protocol vẫn còn một số rủi ro trong việc tiếp cận và bảo mật về trải nghiệm người dùng (UX) liên quan đến tính năng  cross-chain bridge và Vega Wallet
• Vega không thừa hưởng tính bảo mật hoặc khả năng tổng hợp / hiệu ứng mạng của các blockchain như là Ethereum, Solana,…
• Ngoài ra, Vega còn phải đối mặc với một số thách thức xung quanh việc thao túng thị trường và dữ liệu oracle không đáng tin cậy

Tính ưu việt của Vega Protocol

dYdX hiện là sàn giao dịch phái sinh lớn nhất đồng thời là đối thủ cạnh tranh đáng gồm của Vega Protocol.

Tuy nhiên, thế hệ đầu tiên của các nền tảng giao dịch phái sinh DeFi được xây dựng trên Ethereum và điều này dẫn đến trải nghiệm người dùng không được tốt, hơn nữa, thực hiện bất cứ điều gì phức tạp về mặt tính toán đều tốn kém (tính bằng gas), ví dụ như vậy, các giao thức yêu cầu overcollaterisation và không tự xử lý các đợt khóa sổ (thay vào đó để việc này cho các bên khác)

Vega hỗ trợ nhiều loại tài sản để làm tài sản thế chấp như Bitcoin, Ethereum, token ERC20, stablecoin,…

Bên cạnh đó Vega còn có:

• Giao thức được phát triển bởi các nhà giao dịch và những người có kinh nghiệm tài chính (cơ chế cung cấp thanh khoản, đấu giá bảo vệ, khóa sổ nguyên tử chéo,…
• Kiến ​​trúc mô hình rủi ro phức tạp cho phép nền tảng hỗ trợ duy trì hiệu quả vốn cao giao thức an toàn
• Giao thức công bằng (Wendy) đảm bảo validators không thể chạy trước người dùng khác.

Tổng kết

Vega Protocol hướng đến mục tiêu trở thành một trong những cơ sở hạ tầng cốt lõi của tài chính phi tập trung, tương tự như Ethereum. Bên cạnh đó, nền tảng còn được xây dựng với các công cụ đảm bảo quyền tự do giao dịch và làm cho quyền tự do đó có thể tiếp cận được với bất kỳ ai trên trái đất. Vì cơ bản Vega được thiết kế để có thể phù hợp hoặc vượt qua các sàn giao dịch truyền thống và tập trung trong mọi khía cạnh của quản lý rủi ro. Điều này cho phép người dùng tạo thị trường an toàn trên Vega cho phép đòn bẩy cao (nhưng vẫn an toàn) trong khi bảo vệ những người tham gia còn lại.