Trong khoảng 10 năm trở lại đây, blockchain, Bitcoin hay cryptocurrency (tiền mã hóa) là những cái tên thường xuyên được xuất hiện trên các phương tiện truyền thông đại chúng như các trang thông tin chính thức – báo chí, truyền hình, truyền thanh,… hay các trang mạng xã hội – facebook, twitter,… với tần suất ngày một dày hơn. Số lượng người quan tâm tới thị trường tiền mã hóa cũng ngày một lớn. Cùng theo đó, là dòng vốn từ thị trường tài chính truyền thống chuyển qua thị trường tiền mã hóa tăng dần theo cấp số nhân. Vậy cryptocurrency (tiền mã hóa) là gì? Vai trò, ảnh hưởng của nó tới nền kinh tế hiện tại và tương lai như thế nào? Liệu nó có làm nên kỷ  nguyên mới làm thay đổi hệ thống tài chính truyền thống hiện tại như cái cách mà người ta kỳ vọng về nó hay không? Hãy cùng GFI blockchain cắt lớp, phân tích kỹ hơn về từng khía cạnh của thị trường này, từ đó hiểu rõ hơn về sự khác biệt của thị trường tiền mã hóa so với thị trường tài chính truyền thống, và có cái nhìn toàn diện hơn về bức tranh thị trường tiền mã hóa ngày nay.

Sơ lược về thị trường tài chính truyền thống

Như chúng ta đã biết “hệ thống tài chính” là một tập hợp các hoạt động hoặc dịch vụ có liên quan với nhau được cấu trúc để tạo thuận lợi cho dòng tiền lưu thông từ nơi này đến nơi khác. Cơ sở hạ tầng tài chính này bao gồm hai bộ phận chính: thị trường tài chính (tài chính trực tiếp) và các trung gian tài chính (tài chính gián tiếp). Trong tài trợ trực tiếp, người cho vay (người tiết kiệm) chuyển tiền của họ trực tiếp đến người đi vay (người chi tiêu), trong khi tài trợ gián tiếp, người cho vay (người tiết kiệm) chuyển tiền của họ cho một trung gian, sau đó quyết định cách phân bổ số tiền họ đã tích lũy được cho người đi vay ( người chi tiêu).

Sự khác biệt của hai bộ phận này là nếu ở thị trường tài chính trực tiếp thì người chuyển tiền biết chính xác tiền của mình đang đi đâu trong khi thông quan trung gian tài chính gián tiếp thì người chuyển tiền không thể thực hiện được điều này. Còn có rất nhiều sự khác biệt giữa hai phần chính của cơ sở hạ tầng tài chính nhưng đây là bức tranh toàn cảnh.

Để một hệ thống tài chính hoạt động tốt thì niềm tin vào hệ thống là rất quan trọng. Trên thực tế, “mức độ tin cậy đủ lớn” là điều kiện tiên quyết cần thiết cho sự ổn định và duy trì của bất kỳ hệ thống xã hội, chính trị và kinh tế nào. Khi lòng tin bị phá vỡ, hệ thống xã hội bị đe dọa bởi tình trạng bất ổn, và điều này đặc biệt đúng đối với nền kinh tế dựa trên thị trường, trong đó hệ thống tài chính là một phần. Chuyển sang các chức năng cơ bản của hệ thống tài chính, mục tiêu cốt lõi, như đã đề cập ở trên, là tạo điều kiện thuận lợi cho việc phân bổ và triển khai các nguồn lực sinh thái, cả về không gian và theo thời gian, trong một môi trường không chắc chắn. Hệ thống thanh toán là một chức năng cốt lõi của hệ thống tài chính, cùng với thị trường và các tổ chức. Các thỏa thuận thanh toán, bù trừ và quyết toán có tầm quan trọng cơ bản đối với hoạt động của hệ thống tài chính và việc thực hiện các giao dịch giữa các tác nhân kinh tế trong nền kinh tế rộng lớn hơn.

Các chức năng như gây quỹ, tổng hợp tài chính để chuyển một lượng vốn nhỏ thành vốn lớn hơn, chuyển đổi thanh khoản, giảm chi phí, phân chia rủi ro,… đều được lồng ghép cẩn thận để phát triển cơ sở hạ tầng tài chính.

Theo thời gian, công nghệ đã không ngừng tạo ra những đổi mới về cách cơ sở hạ tầng phát triển và cách các khái niệm về ủy thác và thanh toán có thể được tạo điều kiện thuận lợi, để hiệu quả của toàn bộ hệ thống được cải thiện. Sự đổi mới gần đây nhất phá vỡ cách hoạt động của cơ sở hạ tầng này là công nghệ blockchain, đây là ứng dụng công nghệ cốt lõi trong kỷ nguyên mới của tài chính mã hóa.

Kỷ nguyên mới của tài chính – mã hóa hệ thống tài chính

Năm 2008, khi một người/một tổ chức mang danh Satoshi Nakamoto phát minh ra Bitcoin và xuất bản một sách trắng có tiêu đề “Bitcoin – hệ thống tiền điện tử ngang hàng”, trong đó đó ông mô tả rằng Bitcoin là một phiên bản hoàn toàn ngang hàng của tiền điện tử cho phép các khoản thanh toán trực tiếp được gửi trực tiếp từ bên này sang bên khác mà không thông qua tổ chức tài chính.

Ý tưởng chính đằng sau khái niệm “tài chính mã hóa” nằm ở cách hoạt động của công nghệ chuỗi khối. Công nghệ chuỗi khối sử dụng mật mã. Mật mã là phương pháp ngụy trang (tức là mã hóa) và tiết lộ (tức là giải mã) thông tin thông qua toán học phức tạp. Điều này có nghĩa là thông tin chỉ có thể được xem bởi những người nhận dự định và không ai khác. Mật mã được sử dụng trong blockchain theo hai cách. Đầu tiên là thông qua các thuật toán được gọi là các hàm băm mật mã, tạo ra một chuỗi các hàm băm và đảm bảo rằng thứ tự của các giao dịch được giữ nguyên. Điều này giống với chức năng mà các tổ chức tài chính sử dụng để ghi lại các giao dịch, cái được gọi là sổ cái. Nhưng không giống như một sổ cái tập trung được tổ chức tại một ngân hàng, blockchain tạo ra cái gọi là hệ thống “sổ cái phân tán”, nơi sổ cái được phân phối trên nhiều máy tính, với mỗi máy tính có cùng chế độ xem sổ cái. Cách thứ hai mật mã được sử dụng trong công nghệ blockchain là tạo ra các chữ ký điện tử, được sử dụng để đảm bảo dữ liệu được đưa vào blockchain là hợp lệ. Các giao dịch được mã hóa, thực tế là không thể bị phá vỡ, mang lại sự tin tưởng cho hệ thống, trong khi hệ thống sổ cái phân tán, nơi tất cả các máy tính có cùng chế độ xem sổ cái, tránh được vấn đề chi tiêu gấp đôi. Vì vậy, khi mọi người giao dịch bằng công nghệ blockchain, họ tin tưởng vào hệ thống vì giao dịch của họ được ghi lại và không thể bị làm giả. Các tính năng chính này của công nghệ blockchain cho phép các giao dịch diễn ra mà không cần người trung gian tài chính (thị trường và/hoặc trung gian).

Blockchain – những cách thức kinh doanh (tài chính) mới

Công nghệ blockchain phá vỡ một số chức năng nhất định mà hệ thống tài chính truyền thống cung cấp bằng cách đề xuất những cách thức kinh doanh (tài chính) mới.

Cơ sở hạ tầng

Cơ sở hạ tầng ghi lại các giao dịch một cách đáng tin cậy và dễ hiểu là chìa khóa để tạo được sự tin tưởng cho hệ thống. Từ xưa cho đến nay, cơ sở hạ tầng thanh toán chủ yếu được xây dựng và sử dụng bởi thị trường và ngân hàng. Trong kỷ nguyên mới của tài chính mã hóa, các giao dịch có thể được ghi lại bằng công nghệ blockchain mà không cần sự tồn tại của người trung gian tài chính.

Tài sản giao dịch

Khi có sự tin tưởng rằng cơ sở hạ tầng hoạt động tốt trong việc ghi lại các giao dịch, một hệ thống mới có thể xuất hiện cho phép cùng một cơ sở hạ tầng này được sử dụng cho nhiều mục đích khác. Tiền mã hóa đã ra đời với tư cách là một tài sản mới được tạo ra trên công nghệ này và nó có thể chuyển đổi giá trị. Các loại tiền mã hóa này khác biệt cơ bản so với các tài sản truyền thống khác là chúng không mang quyền sở hữu công ty.

“Tokenomics” và định giá

Hầu hết các kỹ thuật định giá truyền thống như phân tích kỹ thuật và cơ bản, phân tích tỷ lệ so sánh và phân tích dòng tiền chiết khấu, mô hình cung và cầu đơn giản và kinh tế học về mức độ hữu dụng,… không thể được áp dụng vào việc định giá tài sản mã hóa vì sự khác biệt cơ bản giữa tiền mã hóa và tài sản tài chính. Ngoài ra, thật khó cho các nhà đầu tư khi áp dụng các phương pháp phân tích do tiền mã hóa không có báo cáo tài chính để phân tích.

Gây quỹ

Chức năng quan trọng nhất của hệ thống tài chính là phân bổ vốn. Nếu như trong hệ thống truyền thống,điều này được thực hiện qua các hình thức như IPO (chào bán chứng khoán lần đầu tiên ra công chúng), SEO (chào bán cổ phần theo mùa tiếp theo), phát hành trái phiếu các loại (chính phủ, công ty,..); thì trong thị trường tiền mã hóa, điều này được thực hiện thông qua ICO (đợt phát hành tiền mã hóa đầu tiên).

Quy định

Lĩnh vực tài chính truyền thống là một trong những lĩnh vực được quản lý nặng nề nhất trong nền kinh tế, đặc biệt là sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008. Những nỗ lực phối hợp từ các tổ chức quốc tế đã dần dẫn đến các tiêu chuẩn toàn cầu cao hơn về mức độ an toàn vốn và tránh các hành vi sai chính tả để thực hiện hai mục tiêu chính mà các cơ quan quản lý nên xem xét: ổn định tài chính và bảo vệ người tiêu dùng.

Hai mục tiêu cốt lõi này cũng chính là kim chỉ nam cho các cơ quan quản lý trên toàn cầu điều chỉnh hệ sinh thái tiền mã hóa. Tuy nhiên, điểm khác biệt là, nếu như ổn địn tài chính được coi trọng hơn so với bảo vệ người tiêu dùng trong hệ thống tài chính truyền thống thì ở thị trường tiền mã hóa, điều này lại ngược lại. Tuy nhiên, trong phạm vi bảo vệ người tiêu dùng, là mục tiêu chung của tất cả các cơ quan quản lý, các cách tiếp cận rất khác nhau. Một số quốc gia áp dụng cách tiếp cận linh hoạt, tích cực đối với thị trường này, trong khi đó, một số quốc gia khác lại quyết định theo cách tiếp cận chặt chẽ hơn, tiến xa hơn đến việc cấm một số chức năng, chẳng hạn như ICO.

Tiềm năng phát triển của Blockchain

Trong khi Blockchain được ra đời như một thành phần cốt lõi hỗ trợ các giao dịch của tiền kỹ thuật số – Bitcoin, thì các ứng dụng của nó đã đã vượt xa Bitcoin hoặc tiền kỹ thuật số. Nhiều người tin rằng blockchain có thể cách mạng hóa nhiều lĩnh vực, chẳng hạn như tài chính, kế toán, quản lý và luật với những tên gọi như Blockchain 1.0 cho tiền kỹ thuật số, Blockchain 2.0 cho kỹ thuật số tài chính và Blockchain 3.0 cho xã hội kỹ thuật số.

Trong khi nhiều dự án phát triển blockchain đang nổi lên, thì nghiên cứu về blockchain vẫn trong thời kỳ sơ khai. Thách thức lớn nhất là các nghiên cứu về các vấn đề lý thuyết liên quan đến blockchain sẽ hướng dẫn hướng dẫn các dự án blockchain hướng tới các tác động xã hội mạnh mẽ bằng cách kiểm soát thủ công giao dịch với điện toán mạng, nền tảng của các giao dịch dựa trên blockchain. Ngoài ra, các hợp đồng thông minh được nhúng trong các chuỗi khối kinh doanh sẽ cách mạng hóa nhiều ngành công nghiệp cho phép các giao dịch kinh doanh tự động trước đây liên quan đến sự can thiệp của con người – hàng tấn. Ví dụ: sự kết hợp của khóa kỹ thuật số và hợp đồng thông minh trong blockchain – giao dịch dựa trên sẽ cho phép thuê phòng khách sạn mà không cần sự can thiệp của con người. Tuy nhiên vẫn còn rất nhiều thách thức trong việc triển khai sức mạnh của blockchain để tạo ra internet đáng tin cậy hơn. Nếu lời tiên tri về blockchain trở thành hiện thực, nghĩa là sự chuyển đổi – sức mạnh kỳ diệu của blockchain để cho phép sự tin tưởng toàn cầu giữa mọi người song song với việc chuyển đổi sức mạnh hình thành của Internet để kết nối mọi người trên toàn cầu, thì đây sẽ là cuộc cách mạng làm thay đổi hoàn toàn thế giới của chúng ta trong kỷ nguyên mới.

Tiền mã hóa và vai trò của nó

Tiền mã hóa là gì?

Tiền mã hóa là một loại tiền kỹ thuật số được bảo mật bằng mật mã, khiến cho chúng không thể làm giả hoặc chi tiêu gấp đôi. Nhiều loại tiền mã hóa là các mạng phi tập trung dựa trên công nghệ blockchain – một sổ cái phân tán được thực thi bởi một mạng lưới các máy tính khác nhau. Một đặc điểm nổi bật của tiền mã hóa là chúng thường không được cấp bởi bất kỳ cơ quan trung ương nào, do vậy về mặt lý thuyết,  chúng miễn nhiễm với sự can thiệp hoặc thao túng của chính phủ.

Mặc dù, tiền mã hóa phải đối mặt với những lời chỉ trích vì một số lý do như việc sử dụng chúng cho các hoạt động bất hợp pháp, biến động tỷ giá hối đoái và các lỗ hổng của cơ sở hạ tầng bên dưới chúng. Tuy nhiên, chúng cũng được ca ngợi vì tính linh động, khả năng phân chia, khả năng chống lạm phát và tính minh bạch.

Vai trò của tiền mã hóa trong nền kinh tế

Hơn một thập kỷ trước, sự ra đời của Bitcoin đã gây ra một cuộc cách mạng trong thế giới kỹ thuật số, và mặc dù lúc đầu xã hội không tin tưởng nhiều vào việc sử dụng chúng, nhưng quan điểm đó đã dần thay đổi trong những năm qua. Cho đến thời điểm hiện tại, số lượng tiền mã hóa đã và đang hoạt động trên thế giới là khoảng 6937 đồng tiền (theo Coinmarketcap). Ngày nay, tiền mã hóa đã và đang cung cấp các giải pháp để đáp ứng nhu cầu phức tạp của thị trường tài chính hiện đại. Những lợi ích mà tiền mã hóa mang lại cho nền kinh tế thế giới, có thể kể đó là:

• Không biên giới

Giảm đáng kể phí và thời gian xử lý do không có các hạn chế xuyên biên giới

• Không kiểm duyệt

Ngăn chặn các chính phủ hoặc các tổ chức lớn ngăn chặn các hoạt động tài chính bất chợt.

• Kiểm soát tài chính tốt hơn

Các cá nhân có thể có toàn quyền kiểm soát các quỹ của mình

• Bảo mật cao hơn

Ngăn chặn các thay đổi gian lận từ các bên thứ ba

• Chi phí

Thấp hơn Phí giao dịch thấp hơn nhờ ít bên thứ ba hơn

• Khả năng tiếp cận cao hơn

Giảm hoặc loại bỏ các rào cản truyền thống đối với thị trường vốn.

Giống như internet đã vĩnh viễn thay đổi cách chúng ta sống và làm việc, tiền mã hóa có khả năng thay đổi cách mà mọi người tham gia vào thị trường tài chính toàn cầu. Có lẽ chính vì vậy, mà các chuyên gia nhận định rằng tiền mã hóa là đồng tiền của tương lai.

Kết luận

Như vậy, tiền mã hóa đã và đang mang lại sự chuyển đổi ổn định từ giá trị được gắn trong tài sản vật chất sang giá trị do tài sản kỹ thuật số tạo ra. Tiền mã hóa đóng vai trò như một kho lưu trữ giá trị ổn định trong một thế giới mà giá trị của tiền fiat phụ thuộc trực tiếp vào các hoạt động của chính phủ quốc gia, cả với nền kinh tế trong nước cũng như trên thị trường tiền tệ quốc tế. Chúng có thể đặc biệt hữu ích cho các quốc gia có đồng tiền quốc gia yếu hoặc lạm phát vượt mức. Từ quan điểm kinh tế học tiền tệ, người ta cho rằng sẽ hợp lý khi có một đồng tiền chung toàn cầu có thể đóng vai trò là đồng tiền dự trữ của thế giới, thay thế hiệu quả cho các đồng tiền quốc gia cạnh tranh. Với một mạng lưới toàn cầu phân tán, giá của tiền mã hóa được xác định bởi cung và cầu thị trường. Không một chính phủ quốc gia nào có quyền kiểm soát quá mức đối với việc cung cấp một loại tiền tệ nhất định. Nói cách khác, tiền mới không thể chỉ được đúc ra theo những ý tưởng bất chợt và ảo tưởng của chính phủ. Tuy nhiên, việc chấp nhận và áp dụng tiền mã hóa ở các quốc gia vẫn đang gặp phải một số khó khăn do vướng mắc về các rào cản pháp lý. Mặc dù vậy, người ta vẫn tin rằng, trong một tương lai không xa nữa, tiền mã hóa sẽ thay đổi cách mà mọi người tham gia vào thị trường tài chính toàn cầu, cũng giống như internet đã vĩnh viễn thay đổi cách chúng ta sống và làm việc trong suốt mấy thập kỷ qua. Có lẽ cũng chính vì vậy mà các chuyên gia nhận định rằng tiền mã hóa sẽ là đồng tiền của tương lai, chúng sẽ làm nên kỷ nguyên mới thay đổi thế giới tài chính truyền thống hiện tại.

GFI hi vọng rằng, bài viết đã mang lại cho bạn đọc góc nhìn sơ lược về thị trường tiền mã hóa và cách tiền mã hóa đã, đang và sẽ ảnh hưởng tới nền tài chính truyền thống như thế nào. Nếu bạn muốn tìm hiểu kỹ hơn, sâu hơn về toàn cảnh bức tranh thị trường này thì hãy tham gia vào cộng đồng của GFI Blockchain tại Telegram để chúng ta cùng thảo luận, phân tích các dự án đầy tiềm năng nhé.