Tổng quan

StarkWare là công ty phát triển các giải pháp công nghệ mở rộng, bảo mật và quyền riêng tư cho Ethereum dựa trên công nghệ Stark. StarkWare không những sở hữu công nghệ Stark mà còn có đội ngũ ưu tú, được các backer lớn đầu tư tổng cộng 273 tỷ USD và đang được định giá 8 tỷ USD. Co-founder Eli Ben-Sasson cũng là người phát minh ra công nghệ Stark, cùng doanh nhân công nghệ Uri Kolodny đang dẫn dắt StarkWare phát triển hai sản phẩm chính là StarkEx và StarkNet.

StarkEx là sản phẩm đầu tiên và nó là một dịch vụ mở rộng quy mô được cấp phép chạy trên Ethereum. Chỉ thiết kế cho các trường hợp sử dụng mục đích đặc biệt. Ví dụ thanh toán, giao dịch, swap, phái sinh, đúc tiền NFT … đó là những chức năng rất cụ thể.

StarkNet: Nếu như StarkEx được biết đến như một dịch vụ cho các ứng dụng cụ thể ( App-Specific), cần được cấp phép (Permissioned) và là giải pháp validium/volition, thì StarkNet là một blockchain thực sự, nó được sử dụng cho mục đích chung tương tự Ethereum, không cần cấp phép (Permissionless) và là giải pháp validity Rollup/ zkRollup. 

StarkNet là gì?

StarkNet là một Layer 2 zk-rollup phi tập trung không được phép. StarkNet là một general purpose blockchain (blockchain cho mục đích chung), nó cho phép bất kỳ ai cũng có thể viết bất kỳ loại logic nào cho bất kỳ mục đích nào họ muốn – mà không ảnh hưởng đến khả năng tổng hợp và bảo mật của Ethereum.

Các tính năng của StarkNet

Khả năng mở rộng và tính toàn vẹn (Scalability and Integrity)

StarkNet hỗ trợ mở rộng quy mô, đồng thời duy trì tính bảo mật của L1 Ethereum bằng cách tạo ra các bằng chứng STARK ngoài chuỗi (off-chain) và sau đó xác minh các bằng chứng đó trên chuỗi (on-chain).

Dành cho mục đích chung (General Purpose)

Trên StarkNet, các nhà phát triển có thể dễ dàng triển khai bất kỳ loại logic nào cho bất kỳ mục đích nào họ muốn bằng cách sử dụng Hợp đồng StarkNet.

Khả năng kết hợp (Composability)

StarkNet cung cấp khả năng kết hợp, tương tác giữa các hợp đồng thông minh – tạo điều kiện phát triển và đổi mới dễ dàng.

Sức mạnh đội ngũ

Team

Co-founder của StarkWare là Giáo sư / Tiến sĩ hàng đầu về khoa học máy tính, toán học và công nghệ zk. Ngoài ra, Starkware có hơn 70 người tài năng có kiến thức sâu sắc về công nghệ.

Co-Founder, President – Eli là người đồng phát minh ra các giao thức STARK, FRI và Zerocash và là Nhà khoa học sáng lập của Công ty Zcash.

Co-founder Uri có bằng cử nhân về Khoa học Máy tính và bằng MBA. Uri là một doanh nhân với nhiều công ty startup thành công.

Advisor

Các cố vấn cũng là những người đầu ngành trong các lĩnh vực khoa học, kinh tế và crypto như Naval; Joseph (co-founder of Ethereum & founder of ConsenSys); giáo sư toán học Avi Wigderson; Giáo sư khoa học máy tính/ Giám đốc viên Lý thuyết máy tính Shafi Goldwasser; Giáo sư khoa học máy tính Noam Nisan; Madhu Sudan – Giáo sư Khoa học Máy tính Gordon McKay tại Đại học Harvard…

Tiềm lực tài chính

 StarkNet được phát triển bởi StarkWare – công ty đã huy động được tổng cộng $273M (trong đó $12M grant từ Ethereum Foundation và $261M huy động từ các tổ chức lớn), và StarkWare đang được định giá lên tới $8B.

• Seed Round (1/2018): Huy động được $6M từ Pantera, Naval Ravikant, Polychain, Vitalik Buterin…
• Series A (10/2018): Huy động $30M từ Paradigm, Intel Capital, Sequoia, Consensys, Coinbase Ventures, Multicoin Capital…
• Series B (3/2021): Huy động $75M từ Paradigm và các nhà đầu tư khác.
• Series C (11/2021): Huy động $50M với định giá $2B từ Sequoia Capital và các nhà đầu tư khác.
• Series D (5/2022): Huy động $100M với định giá $8B từ Greenoaks Capital, Coatue, Tiger Global và các nhà đầu tư khác.

Sức mạnh công nghệ của StarkNet

Công nghệ Stark

zkSTARK là viết tắt của  zero-knowledge Scalable Transparent ARgument of Knowledge, trong đó:

• zk: Bằng chứng zk là cách để một người chứng minh (prover) thuyết phục người xác minh (verifier) rằng tuyên bố đó là đúng, mà không tiết lộ thêm bất kỳ thông tin nào. Nên zk thể hiện tính chất bảo vệ quyền riêng tư của người dùng
• Scalable: Nhờ đưa tính toán ngoài chuỗi (off-chain) giúp có thể tăng khả năng mở rộng.
• Transparent: Thể hiện tính ngẫu nhiên công khai, không có thiết lập trusted (quá trình tính toán sẽ loại những yếu tố độc hại, nên không cần thiết lập đầu vào trusted).
• ARK: prover tính toán & tạo ra các bằng chứng rõ ràng ngoài chuỗi (hợp lý về mặt tính toán). Việc tính toán cũng mang lại tính toàn vẹn và giúp mạng lưới bảo mật sau lượng tử.

So với SNARK thì STARK có khả năng mở rộng tốt hơn, an toàn hơn, tuy nhiên Stark có kích thước bằng chứng lớn hơn Snark dẫn tới phí Gas sẽ nhiều hơn Snark.

Cơ chế hoạt động của Stark

Thay vì các bằng chứng tính toán trên chuỗi khối Ethereum, zkSTARK cho phép các blockchain di chuyển các tính toán sang một phương thức STARK ngoài chuỗi và tạo bằng chứng cho các tính toán đó.

Bằng chứng zkSTARK được gửi và xác minh trên chuỗi chính Ethereum. Việc xác minh bằng chứng lô giao dịch trên chuỗi (on-chain) sẽ rẻ hơn rất nhiều việc vừa tính toán vừa xác minh trên chuỗi (on-chain).

Anh em có thể hình dung Ethereum vừa thực thi vừa xác minh giao dịch. Còn trên StarkNet thì chỉ tính toán, tạo lô giao dịch và tạo bằng chứng cho lô giao dịch đó. Rồi gửi và xác minh bằng chứng đó trên chuỗi chính Ethereum.

Công nghệ SHARP

SHARP giúp tạo bằng chứng Stark và gửi bằng chứng đó tới Trình xác minh trên chuỗi chính.

(1) Các giao dịch được thực thi bởi Dapps trên StarkNet.

(2) Chúng được gửi đến Sequencer để tính toán, Sequencer sẽ đồng ý về trình tự các khối (blocks) trong một giao thức POS BFT. Sau khi đồng ý, Sequencer gửi giao dịch đó tới Prover.

(3) Prover (người chứng minh) tạo lô cho các giao dịch đã được Sequencer tính toán, rồi gửi lô tới SHARP để tạo bằng chứng hợp lệ cho lô đó.

(3) Prover chứng minh và đệ trình lên L1 những giao dịch đã được Sequencer đồng ý. 

(4) SHARP gửi bằng chứng STARK tới Trình xác minh trên chuỗi chính

(5) Prover sau đó gửi một giao dịch cập nhật trạng thái vào Hợp đồng trên chuỗi, giao dịch này sẽ chỉ được chấp nhận nếu người xác minh thấy bằng chứng hợp lệ.

Ngôn ngữ lập trình Cairo

Cairo là một ngôn ngữ để mở rộng các dApp bằng cách sử dụng STARK. Một ngôn ngữ lập trình hoàn chỉnh giúp tất cả các nhà phát triển blockchain có thể khai thác sức mạnh của công nghệ STARK.

Devtools

Do sự phức tạp của công nghệ zk nên việc sử dụng ngôn ngữ solidity của Ethereum sẽ không hiệu quả và không phát huy hết được sức mạnh của Stark, nhưng ngôn ngữ mới lại gây khó khăn cho các nhà phát triển. Chính vì vậy, StarkNet đã rất chú trọng trong việc phát triển các Devtools và hỗ trợ trực tiếp cho các nhà phát triển.

Trong đó phải kể đến Nethermind phát triển Warp – công cụ chuyển đổi ngôn ngữ Solidity sang ngôn ngữ Cairo; Open Zeppelin tiêu chuẩn hóa hợp đồng trên StarkNet; cùng rất nhiều thư viện và công cụ khác để hỗ trợ các nhà phát triển xây dựng dApps của mình trên StarkNet.

Khả năng mở rộng

Khả năng mở rộng của StarkNet có được nhờ sức mạnh của công nghệ Stark và rollup trong khi thừa hưởng sự bảo mật từ Ethereum. Không dừng lại ở đó, StarkNet còn có thể phát triển Layer 3, Layer 4… giúp cải thiện quyền riêng tư và trở nên siêu mở rộng và giảm chi phí gấp 1 triệu lần so với L1.

Hệ sinh thái StarkNet đang phát triển nhanh

Đến nay đã có hơn 175 dự án đang xây dựng trên StarkNet, trong đó có nhiều dự án đã chạy mainnet như sàn DEX mySwap; marketplace Aspect, Mint Square; ví Argent, Braavos; cầu nối StarkGate, Orbiter. Anh em có thể xem cập nhật hệ sinh thái StarkNet tại đây.

Kết luận

StarkNet là dự án tiềm năng, có sức mạnh nội tại, StarkNet là dự án phát triển nhanh nhất trong nhóm giải pháp zkRollup. StarkNet cũng được cộng đồng và các nhà phát triển đánh giá rất cao. Tuy nhiên giai đoạn này, StarkNet chưa ưu tiên cải thiện hiệu suất nên mạng lưới còn khá chậm. StarkNet đang có kế hoạch khởi chạy lại mạng lưới và phát hành token. Chúng ta cùng theo dõi những bước tiến sắp tới của StarkNet nhé.