Tổng quan
Trong những năm gần đây, Ethereum đang nỗ lực từng ngày để nâng cấp lên Ethereum 2.0, từ mô hình Proof of Work (POW) sang Proof of Stake (POS). Cùng với đó các giải pháp Layer 2 cũng đang phát triển rầm rộ và zkSync là một trong số đó.
Vậy zkSync có gì đặc biệt, có khác gì so với các giải pháp Layer 2 khác. Hãy cùng GFS Blockchain tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé.
*** Tìm hiểu thêm về các giải pháp Layer 2 -> Xem tại đây
zkSync là gì?
zkSync là một giải pháp mở rộng quy mô và quyền riêng tư cho Ethereum. Phạm vi chức năng hiện tại của nó bao gồm chuyển token ETH và ERC20 trong mạng Ethereum với chi phí gas thấp, atomic swap và lệnh giới hạn (limit order) cũng như hỗ trợ NFT L2.
zkSync là giải pháp do công ty Matter Labs phát triển và được ra đời vào mùa hè 2020.
zkSync v1 là bản ZK rollup dành cho thanh toán, hoạt động trên mạng chính Ethereum kể từ tháng 7 năm 2020. Được nhiều giao thức, ví và dApp áp dụng, zkSync đã hỗ trợ hơn 4 triệu giao dịch.
zkSync v2 là bản ZK rollup dành cho các hợp đồng thông minh chung nhằm duy trì khả năng tương thích và tổng hợp EVM. Testnet sắp tới hiện có hơn 150 đăng ký từ các dự án trên DeFi, NFT, trò chơi, DAO, sàn giao dịch, On-Ramps, ví, công cụ dành cho nhà phát triển, phân tích dữ liệu.
Đội ngũ phát triển
Đội ngũ nhân sự của zkSync cũng chính là nhân sự của Matter Labs.
Đang cập nhật…
Công nghệ
Kiến trúc ZK rollup
zkSync là một giao thức L2 dựa trên kiến trúc ZK rollup. ZK rollup là một nhánh trong giải pháp “rollup” nói chung.
Tất cả các khoản tiền (fund) được giữ bởi một hợp đồng thông minh trên chuỗi chính, trong khi tính toán và lưu trữ được thực hiện ngoài chuỗi (off-chain). Ý tưởng chính là thay vì xác minh từng giao dịch riêng lẻ, các giao dịch được “cuộn lại” thành một gói, sau đó sẽ được xác minh và phê duyệt tất cả chúng đồng thời.
Hiểu đơn giản: thay vì 1 người đặt 1 đơn hàng nước uống thì nhiều người sẽ gom nhiều đơn hàng lại và đặt hàng thì sẽ đỡ tốn chi phí vận chuyển hơn.
Về mặt chính thức, nó hoạt động như sau:
- Người dùng ký các giao dịch và gửi chúng cho người xác nhận (validator).
- Validator cuộn hàng nghìn giao dịch lại với nhau trong một khối duy nhất và gửi cam kết mật mã (mã băm gốc) của trạng thái mới cho hợp đồng thông minh trên mainnet cùng với bằng chứng mật mã (SNARK) rằng trạng thái mới này thực sự là kết quả của ứng dụng của một số giao dịch đúng về trạng thái cũ.
- Ngoài ra, với bằng chứng, trạng thái ∆ (một lượng nhỏ dữ liệu cho mỗi giao dịch) được công bố trên mạng chuỗi chính là call data. Điều này cho phép bất kỳ ai có thể xây dựng lại trạng thái bất cứ lúc nào.
- Bằng chứng và trạng thái ∆ được xác minh bởi hợp đồng thông minh, do đó xác minh cả tính hợp lệ của tất cả các giao dịch được bao gồm trong khối và tính khả dụng của dữ liệu khối.
Xác minh SNARK rẻ hơn nhiều so với xác minh từng giao dịch riêng lẻ và lưu trữ trạng thái ngoài chuỗi rẻ hơn đáng kể so với lưu trữ trên EVM. Do đó cho phép tăng đáng kể khả năng mở rộng (~ 100-200 lần dung lượng mạng chính) và tiết kiệm chi phí tx.
Kiến trúc zkRollup cung cấp các đảm bảo sau:
- Người xác thực (validator) không bao giờ có thể làm hỏng hoặc ăn cắp tiền (không giống như Sidechains).
- Người dùng luôn có thể lấy tiền từ hợp đồng thông minh zkRollup ngay cả khi trình xác thực ngừng hợp tác vì dữ liệu có sẵn (không giống như Plasma).
- Người dùng hoặc bên thứ ba đáng tin cậy không cần phải trực tuyến giám sát các khối zkRollup nhằm ngăn chặn gian lận (không giống như các hệ thống chống gian lận, chẳng hạn như các kênh thanh toán (payment channels) hoặc Optimistic Rollups.
Nói cách khác, zkRollup kế thừa nghiêm ngặt bảo mật của L1.
Thông lượng tối đa
Kể từ bản nâng cấp vào ngày 9 tháng 2 năm 2021, đã mang lại sự hỗ trợ của đệ quy cho zkSync trên mainnet. Với giới hạn gas (gas limit) của khối hiện tại là 12,5M, zkSync có thể xử lý hơn 2000 TPS.
Tính cuối cùng của giao dịch (transaction finality)
Các giao dịch trong zkSync đạt đến tính chất cuối cùng của Ethereum sau khi bằng chứng SNARK của khối zkSync được tạo và chấp nhận bởi hợp đồng thông minh. Thời gian tạo bằng chứng dự kiến sẽ là khoảng 10 phút, tức là 10 phút sau khi được gửi, giao dịch zkSync (bằng chứng) là cuối cùng giống như bất kỳ giao dịch Ethereum L1 nào được bao gồm trong cùng một khối Ethereum với giao dịch có bằng chứng. Hiện tại, khi người dùng gửi một giao dịch, zkSync đợi khối được lấp đầy và vì vậy nó không tạo bằng chứng ngay lập tức. Với thông lượng cao hơn trên hệ thống zkSync, thời gian giữa các khối sẽ giảm xuống.
Xác nhận tức thì
Mặc dù thời gian hoàn thành khoảng 10 phút nhưng không ảnh hưởng đến khả năng sử dụng của mạng. Các giao dịch do người dùng gửi đến zkSync được xác nhận ngay lập tức, hiển thị ngay lập tức cho bên nhận trong giao diện người dùng và API (mặc dù chúng được đánh dấu là chưa được xác nhận) và các nội dung được chuyển ngay lập tức có thể được sử dụng để thực hiện chuyển tiếp (thậm chí có thể kết thúc trong cùng một khối zkSync ).
Validator được bầu tham gia sản xuất khối zkSync sẽ phải đăng một liên kết bảo mật quan trọng với hợp đồng thông minh zkSync trên mạng chính. Sự đồng thuận do người xác thực thực hiện cung cấp xác nhận theo giây con cho người dùng rằng giao dịch của họ sẽ được đưa vào khối zkSync tiếp theo , được ký bởi đa số (hơn) ⅔ người tham gia đồng thuận (tính theo cổ phần).
Trường hợp mạng mainnet bị tắc nghẽn
zkSync được định vị đặc biệt tốt để phát triển mạnh trong môi trường tắc nghẽn cao.
Đầu tiên và quan trọng nhất, một mạng bị tắc nghẽn (giống như trường hợp tấn công DOS có chủ đích) không bao giờ có thể tạo ra bất kỳ mối đe dọa nào đối với tài sản trong zkSync . Bất kỳ chuyển động nào của quỹ trong hoặc ngoài zkSync đều yêu cầu bằng chứng xác thực về tính hợp lệ và nó chỉ đơn giản là không bị ảnh hưởng bởi kiểm duyệt L1 theo bất kỳ cách nào.
Thứ hai, hoạt động bình thường của zkSync cũng không thể bị gián đoạn, ngay cả đối với số lượng nhỏ hơn. Node của trình xác thực được định cấu hình để tự động tăng giá gas lên mức trung bình để có được các khối zkSync được khai thác với mức độ ưu tiên cao. Vì chi phí cho mỗi giao dịch bằng ~ 1/100 chi phí của giao dịch thuần túy tương ứng trên L1, người dùng zkSync sẽ ít bị ảnh hưởng nhất.
Tài chính
zkSync được đầu tư bởi rất nhiều quỹ danh tiếng trong ngành công nghiệp blockchain như sau:
Matter Labs, công ty đứng sau zkSync, một giao thức mở rộng Ethereum Layer 2, đã công bố khoản tài trợ mới trị giá 50 triệu đô la Mỹ vào ngày 8 tháng 11 năm 2021 (ngoài 6 triệu đô la Mỹ được huy động tại Series A vào tháng 2 năm 2021).
Tính năng nổi bật của zkSync
zkSync có các đặc điểm nổi bật như sau:
- Bảo mật cấp Mainnet mà không phụ thuộc vào bên thứ 3
- Chuyển tiền mã token ETH và ERC20 với xác nhận tức thì và thời hạn lên L1 trong 10 phút
- Phí giao dịch cực thấp (~ 1/100 chi phí mainnet đối với mã token ERC20 và ~ 1/130 đối với chuyển ETH)
- Không cần đăng ký để nhận tiền
- Thanh toán cho các địa chỉ Ethereum hiện có (bao gồm cả hợp đồng thông minh)
- Phí có thể thanh toán thuận tiện khi mã token được chuyển
- Rút tiền vào mạng chính sau ~ 10 phút
- Hỗ trợ Multisig
- Hợp đồng thông minh permissionless (sắp ra mắt)
Lộ trình phát triển
Hiện tại đang trong giai đoạn triển khai zkSync 2.0 testnet. zkSync có lộ trình cụ thể như sau:
- zkSync 2.0
- zkSync 2.0 Testnet (đang khởi chạy)
- zkSync 2.0 Alpha Mainnet
- zkSync 2.0 Mainnet
- zkPorter
Đối thủ cạnh tranh
Đối thủ của zkSync là các Layer 2 trên Ethereum như: Optimism, Arbitrum, Starkware…
Đối tác hiện tại
zkSync có nhiều đối tác lớn trong ngành như sau:
Tokenomics
Đang cập nhật…
Cộng đồng
Các kênh thông tin và cộng đồng hiện nay của 0x (ZRX):
Mua zkSync token ở đâu?
Đang cập nhật…
Kết luận
Hy vọng với những thông tin trên sẽ giúp các bạn có cái nhìn tổng quan về zkSync. GFS Blockchain sẽ liên tục cập nhật thông tin mới về thị trường, mọi người hãy theo dõi thường xuyên chuyên mục thông tin dự án tại website và đừng quên tham gia vào nhóm cộng đồng của GFS để thảo luận với các thành viên khác nhé.
