Tổng quan
Việc tạo ra bằng chứng không kiến thức (ZKP) đòi hỏi nhiều tài nguyên. Nó đòi hỏi cơ sở hạ tầng vật lý mạnh mẽ và đắt tiền. Đây là rào cản đối với các nhà phát triển trong việc tìm nguồn, triển khai và duy trì cơ sở hạ tầng này. Và ngay cả khi họ có thể thực hiện được, cơ sở hạ tầng vẫn phải đối mặt với tỷ lệ sử dụng thấp.
Tỷ lệ sử dụng thấp làm tăng chi phí mà người dùng cần phải trả cho các tác vụ tạo bằng chứng của họ. Hơn nữa, việc thiết kế, triển khai và duy trì một cấu trúc khuyến khích tối ưu cho cơ sở hạ tầng như vậy là một nhiệm vụ khổng lồ. Nhìn chung, việc tạo bằng chứng như hiện nay là tốn kém, chậm và không đáng tin cậy.
Fermah khắc phục những vấn đề này bằng lớp tạo bằng chứng phổ quát được tối ưu hóa để tạo bằng chứng ZK giá rẻ, nhanh chóng và đáng tin cậy.
Mô hình kinh doanh
Fermah là gì?
Fermah là lớp tạo bằng chứng phổ quát. Nó hoạt động như một thị trường, nơi phía cung cấp bao gồm các máy như GPU và FPGA. Ban đầu, phía cung cấp được khởi động bởi EigenLayer Operators. Về phía cầu, các Seeker có thể yêu cầu Fermah tạo bằng chứng cho bất kỳ trường hợp nào sử dụng ZK – cho dù là zkRollups, ZK bridges, zkCoprocessors, ZKML hay bất kỳ thứ gì khác. Phía cầu và phía cung được liên kết với Matchmaker của Fermah.
Fermah được tối ưu hóa để tạo ra ZK-proof giá rẻ, nhanh chóng và đáng tin cậy. Fermah có tính trung lập đáng tin cậy và được thiết kế để hỗ trợ tất cả các hệ thống chứng minh, bao gồm zkVM, zkEVM và Groth16.
Kiến trúc Fermah
Mạng lưới của Fermah bao gồm ba loại nút chính:
- Người tìm kiếm (Seekers): Người dùng đã được whitelisted có thể gửi yêu cầu chứng minh.
- Nút chứng minh (Prover Nodes): Các nút tạo ra chứng minh cho các yêu cầu đã được phân công. Hiện tại, chúng sử dụng GPU và CPU, nhưng có thể mở rộng sang các máy như FPGA và VPU trong tương lai.
- Người trung gian (Matchmaker): Là người điều phối nhận các yêu cầu chứng minh từ Người tìm kiếm và phân công cho các Nút chứng minh có khả năng.
Vòng đời yêu cầu chứng minh (Proof Request Life Cycle) trong một hệ thống chứng minh đã triển khai diễn ra như sau:
- Người tìm kiếm (Seeker) gửi yêu cầu chứng minh đến Người trung gian (Matchmaker) qua máy chủ RPC. Yêu cầu chứng minh chứa một con trỏ đến URL CDN lưu trữ thông tin chi tiết về hệ thống chứng minh và các thông tin cần thiết khác để tạo chứng minh. Những thông tin này được ký bằng khóa của Người tìm kiếm đã được whitelisted.
- Người trung gian xác minh rằng Người tìm kiếm đã được whitelisted và kích hoạt quy trình phân công nhiệm vụ.
- Khi một Nhà vận hành (Operator) đăng ký phục vụ trên Fermah AVS thông qua các hợp đồng middleware của EigenLayer, họ cam kết khả năng phục vụ trong một khoảng thời gian nhất định (hiện tại là tối thiểu 500 khối, tương đương 15,625 epoch Ethereum) và chỉ định cấu hình phần cứng để phục vụ yêu cầu chứng minh. Thông tin này được ghi lại bởi Người trung gian.
- Người trung gian duyệt qua danh sách các Nhà vận hành có sẵn và phân công nhiệm vụ cho Nhà vận hành đầu tiên có cấu hình phần cứng tương thích (tương đương hoặc mạnh hơn cấu hình yêu cầu). Các cấu hình yêu cầu cho các hệ thống chứng minh đã triển khai được mã hóa cứng trong Người trung gian.
- Người trung gian theo dõi trạng thái của tất cả các yêu cầu chứng minh mà Người tìm kiếm có thể truy vấn.
- Người tìm kiếm có tùy chọn thiết lập thời hạn chờ cho việc tạo chứng minh. Nếu không có chứng minh nào được tạo ra kịp thời, trạng thái yêu cầu chứng minh sẽ được đánh dấu là TỪ CHỐI (REJECTED).
- Nếu không có thời hạn nào được thiết lập bởi Người tìm kiếm, Nhà vận hành sẽ đặt thời hạn mặc định là 1 giờ. Nếu không có chứng minh nào được tạo ra trong khoảng thời gian này, Nhà vận hành gửi thông báo lỗi cho Người trung gian để đánh dấu yêu cầu chứng minh là TỪ CHỐI (REJECTED).
- Khi Người trung gian nhận được chứng minh, họ sẽ chuyển tiếp chứng minh đến URL callback của Người tìm kiếm.
Bánh đà Fermah
Việc tổng hợp nhu cầu từ nhiều nguồn khác nhau cho phép các nhà cung cấp có thị trường lớn. Những động lực thị trường này cho phép giảm chi phí tạo bằng chứng. Đổi lại, phạm vi các trường hợp sử dụng công nghệ ZKP một cách thực tế sẽ tăng lên. Điều này tạo ra một bánh đà làm tăng nhu cầu tổng hợp đối với bằng chứng và do đó cho phép tiếp tục tiết kiệm quy mô để giảm chi phí.
Đội ngũ dự án
Đội ngũ xây dựng Fermah do Vanishree Rao lãnh đạo, người có 15 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực mật mã học và đã từng là Trưởng nhóm Mật mã tại O(1) Labs, nơi phát triển Mina Protocol. Bà có bằng tiến sĩ về Mật mã tại UCLA và đã làm việc với nhiều kỹ thuật mật mã tiên tiến, bao gồm Chứng minh Không Kiến thức (ZKP
Founder của Fermah: Vanishree Rao (source: x)
Định hướng phát triển
Đang cập nhật…
Đối thủ cạnh tranh
Fermah đang đối mặt với sự cạnh tranh từ một số dự án ZKP nổi bật như Mina, Aleo, StarkNet, và zkSync Era. Mina sử dụng zk-SNARKs để duy trì kích thước blockchain nhỏ gọn và tạo điều kiện cho phát triển ứng dụng dễ dàng với zkApps. Aleo tập trung vào tính riêng tư với một sổ cái hoàn toàn bảo mật, phát triển ngôn ngữ lập trình độc quyền, Leo. Trong khi đó, StarkNet là giải pháp lớp 2 sử dụng STARKs, cung cấp khả năng mở rộng cao cho dApps với tính bảo mật mạnh mẽ. Cuối cùng, zkSync Era tập trung vào việc cải thiện tốc độ và giảm phí giao dịch cho Ethereum thông qua zkRollups. Mỗi dự án đều có những đặc điểm nổi bật và chiến lược khác nhau để tối ưu hóa công nghệ ZKP trong hệ sinh thái blockchain
Thực tế đạt được
Fermah đã huy động được 5,2 triệu USD cho vòng Seed với sự tham gia của a16z, Balaji Srinivasan, Sandeep Nailwal, Lemniscap…
Tokenomic
Đang cập nhật…
Mua token ở đâu?
Tại thời điểm viết bài, token của dự án Fermah vẫn chưa ra mắt và chưa được niêm yết trên bất kỳ sàn giao dịch nào.
Cộng đồng
Kết luận
Fermah giải quyết những hạn chế của việc tạo bằng chứng không kiến thức (ZKP) hiện tại bằng cách cung cấp một lớp tạo bằng chứng phổ quát, tối ưu hóa cho việc tạo ZK-proof nhanh chóng, đáng tin cậy và chi phí thấp. Thông qua một cơ chế hoạt động hiệu quả với sự tham gia của các nút cung cấp và tìm kiếm, Fermah tạo ra một thị trường để tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên như GPU, FPGA, giúp giảm chi phí và tăng cường khả năng tiếp cận ZKP cho các dự án khác nhau. Kiến trúc này không chỉ giúp cải thiện hiệu suất mà còn thúc đẩy sự phát triển của các ứng dụng sử dụng ZKP trong tương lai.
Hy vọng GFI Research đã mang đến cho bạn những thông tin cần thiết để bạn có thể hiểu hơn về dự án này. Nếu bạn quan tâm và muốn trao đổi thêm các thông tin mới nhất về dự án, hãy tham gia ngay group telegram thảo luận duy nhất của GFI Blockchain tại đây
