Tổng quan

Các blockchain layer 1 đã bùng nổ kể từ năm ngoái với nhiều nền tảng L1 mới khác nhau. Ta có thể coi đó là một làn gió mới thay thế cho Ethereum, OG và các nền tảng đang thống trị thị trường. Đặc biệt, do các vụ hack Solana và Nomad vừa qua, các nhà đầu tư và nhà phát triển cần một blockchain an toàn hơn bao giờ hết.  

Trong số các nền tảng Layer 1 đang lên, Aptos và Sui đã thu hút sự chú ý của những người am hiểu công nghệ và các nhà đầu tư mạo hiểm (VC) nhờ vào công nghệ đột phá giải quyết được một số vấn đề cơ hữu trong Blockchain. Trong bài viết này, mình sẽ phân tích và so sánh blockchain Aptos với Sui và để các bạn có thể tự đưa ra quyết định nền tảng Layer1 nào tốt hơn hoặc phù hợp hơn với danh mục đầu tư của mình. 

Tổng quan về dự án

Hai dự án layer 1 Aptos và Sui đều có những điểm độc đáo và có tiềm năng lớn cho các doanh nghiệp muốn áp dụng công nghệ blockchain. Sau đây là bản so sánh tổng quan để mọi người tiện theo dõi: 

Aptos

Ra mắt vào tháng 10 năm 2022, Aptos là một nền tảng blockchain được thiết kế để giải quyết các thách thức chung về khả năng mở rộng và tiêu thụ năng lượng mà các nền tảng khác phải đối mặt. Dự án nổi bật bằng cách tận dụng ngôn ngữ lập trình Move, được phát triển bởi nhóm blockchain Diem của Meta để tạo các hợp đồng thông minh an toàn với quản lý tài nguyên tự động và một loại hệ thống tuyến tính.  

Aptos tiếp tục tối ưu hóa hiệu quả của mình thông qua cấu trúc dữ liệu Block-STM độc quyền, tạo điều kiện cho việc truyền và lưu trữ khối hiệu quả, đồng thời cho phép tốc độ xử lý ấn tượng lên tới 160k TPS.  

Nền tảng này có một công cụ thực thi giao dịch được gọi là Block-STM, giúp tăng cường hiệu suất và khả năng mở rộng của blockchain, khiến nó rất phù hợp DeFi và NFT.  

Mặc dù Aptos vẫn còn tương đối mới và đang chờ được áp dụng rộng rãi, nhưng các thuộc tính đặc biệt và cách tiếp cận sáng tạo của nó đã định vị nó như một nền tảng đáng được chú ý trong bối cảnh phát triển của công nghệ blockchain. 

Sui

Sui là một nền tảng hợp đồng thông minh cung cấp khả năng mở rộng và độ trễ thấp cho các trường hợp sử dụng đơn giản, cho phép hầu hết các giao dịch được xử lý song song.  

Sui hỗ trợ các hợp đồng thông minh được viết bằng Sui Move, đây là bản sửa đổi của Move được thiết kế đặc biệt cho blockchain Sui. Sui Move cung cấp khả năng bảo mật vốn có mạnh mẽ và mô hình lập trình dễ hiểu hơn, cho phép các nhà phát triển tạo ra các hợp đồng thông minh tập trung vào tài sản.  

Blockchain Sui bao gồm các đối tượng có thể lập trình được phân loại thành các giá trị dữ liệu có thể thay đổi và các gói không thể thay đổi. Các giao dịch được sử dụng để cập nhật sổ cái và có thể tạo, hủy, ghi hoặc chuyển các đối tượng. 

Những validator là các thực thể độc lập chạy phần mềm Sui, xử lý các giao dịch song song mà không cần sự đồng thuận trong các giao dịch liên quan đến các đối tượng được sở hữu độc quyền. Đối với các giao dịch liên quan đến các đối tượng được chia sẻ, Sui sử dụng giao thức đồng thuận Bullshark. 

Ngôn ngữ lập trình

Cả Aptos và Sui đều sử dụng Move, ngôn ngữ lập trình dựa trên Rust để xử lý song song, mặc dù Sui dùng phiên bản sửa đổi của riêng của Move. Move đóng vai trò là ngôn ngữ bytecode thực thi để tạo hợp đồng thông minh và giao dịch tùy chỉnh trên blockchain.  

Trong whitepaper của Diem về Move, nó nhấn mạnh sự tập trung vào hai khía cạnh quan trọng: sự khan hiếm và kiểm soát quyền truy cập. 

Tính khan hiếm đảm bảo giới hạn tài sản và ngăn chi tiêu hai lần (double-spending), trong khi kiểm soát quyền truy cập giúp quản lý quyền sở hữu và các đặc quyền. 

Trong khi Aptos tuân thủ thiết kế tiêu chuẩn được nêu trong whitepaper của Diem, đó là thiết kế lấy địa chỉ làm trung tâm, Sui giới thiệu một mô hình đối tượng hơi khác. Sui áp dụng một hệ thống lưu trữ tập trung vào đối tượng, đại diện cho các yếu tố khác nhau trên blockchain dưới dạng “đối tượng”. 

Cách tiếp cận này cho phép có cái nhìn toàn diện về các thành phần của blockchain. Trong phiên bản Move của Sui, quyền sở hữu, chia sẻ, khả năng thay đổi và tính bất biến của đối tượng được chỉ định rõ ràng, mang lại sự minh bạch trong thiết kế blockchain. Nếu đem ra so sánh, Aptos thiếu các chỉ số rõ ràng như vậy. Hơn nữa, API quyền sở hữu của Sui thể hiện rõ ràng hơn về thiết kế blockchain, mang lại sự rõ ràng hơn so với Aptos. 

Kiến trúc xây dựng

Mặc dù cả Aptos và Sui đều sử dụng Proof-of-stake làm cơ chế đồng thuận của họ, thuật toán cơ bản của ai blockchain là khác nhau và do đó ảnh hưởng đến khả năng mở rộng của chúng.  

Aptos sử dụng BlockSTM, một phiên bản khác của giao thức đồng thuận HotStuff. HotStuff là một giao thức đồng thuận BFT nâng cao mà Aptos sử dụng. Aptos sau đó đã cải tiến nó với tên AptosBFT sau khi Diem tinh chỉnh nó để tạo ra DiemBFT. Dưới đây là những điểm chính về sự đồng thuận của Aptos: 

• AptosBFT: Duy trì sự phi tập trung bằng cách phân tích trạng thái trên chuỗi và tự động cập nhật trình xác thực để sửa các trình xác thực không đủ tiêu chuẩn mà không cần sự can thiệp của con người. Ngay cả khi một số node bị lỗi, hệ thống BFT vẫn có thể hoạt động. 
• Aptos Block-STM: Hệ thống này giúp Aptos xử lý tới 160.000 giao dịch mỗi giây. Block-STM cũng thiết lập sự phụ thuộc giữa các giao dịch, vì vậy nếu một giao dịch không thể được xác thực, các hoạt động phụ thuộc vào nó sẽ được thực hiện lại.  

Trong khi đó, Sui triển khai Narwhal và Tusk làm thuật toán đồng thuận của họ. Giao thức này không đồng bộ, có nghĩa là nó có thể chống lại các cuộc tấn công DoS (từ chối dịch vụ).  

• Narwhal: là module mempool, phụ trách đảm bảo dữ liệu giao dịch luôn sẵn sàng.  
• Tusk: là module đồng thuận yêu cầu các giao dịch phải được gửi lên để đồng thuận (đối với các giao dịch phức tạp).  

Sui và Aptos rất khác nhau về kiến trúc, đặc biệt là về cách tận dụng công nghệ sổ cái phân tán. Sổ cái của Sui được lưu trữ dưới dạng biểu đồ vòng tròn theo hướng (DAG) thay vì blockchain như Aptos. Mặc dù cả hai thiết kế đều hiệu quả và có những điểm tương đồng với các blockchain truyền thống, nhưng sự khác biệt của chúng là rất lớn trong cơ chế đồng thuận và khả năng mở rộng của chúng. 

Aptos có kiến trúc module để dễ dàng nâng cấp và tùy chỉnh, trong khi Sui tập trung vào kiến trúc nhiều lớp để tách lớp đồng thuận, lớp lưu trữ và lớp tính toán. Điều này cho phép cải thiện khả năng mở rộng và tính linh hoạt trong mạng. 

Tokenomics

Aptos tokenomics:

APT là native token của Aptos, với nguồn cung cấp ban đầu là 1 tỷ token. Theo Aptos Labs, 82% nguồn cung cấp ban đầu hiện được stake để tham gia PoS trên tất cả các danh mục dưới đây:  

• 51,02% sẽ được phân phối cho cộng đồng (thời gian vesting 10 năm)  
• 19,00% sẽ được phân phối cho những người đóng góp cốt lõi (Thời hạn 4 năm)  
• 16,50% sẽ được phân phối cho Aptos Foundation (thời hạn 10 năm)  
• 13,48% sẽ được phân phối cho các nhà đầu tư của dự án (thời gian 4 năm) 

APT chủ yếu được sử dụng để thanh toán phí giao dịch và phí mạng trên nền tảng của Aptos. Blockchain Aptos tính phí cho tất cả các giao dịch trên mạng và được tính bằng token Aptos (APT). 

Sui tokenomics:

Mặt khác, Mysten Labs đã ra whitepaper đầy đủ về native token của họ, SUI. Có một nguồn cung cố định là 10 tỷ token. Theo mô hình kinh tế, những người nắm giữ Sui ủy quyền token của họ cho những validator vào đầu mỗi thời đại Sui và một ủy ban xác thực mới được thành lập. 

Theo đó, SUI – native token của mạng sẽ có các mục đích sử dụng chính sau:  

• Phí gas: Những người tham gia cơ chế Proof of Stake được thưởng phí gas. Nó cũng có thể được sử dụng để bảo vệ chống lại thư rác và các cuộc tấn công từ chối dịch vụ.  
• Quỹ lưu trữ: Kho lưu trữ của Sui được sử dụng để phân phối phần thưởng staking cho người xác thực theo thời gian nhằm trả cho những người xác nhận trong tương lai chịu chi phí lưu trữ dữ liệu trên chuỗi. 

• Cơ chế Proof-of-stake: Được sử dụng để chọn, khuyến khích và khen thưởng các miner nền tảng, còn được gọi là validator.  
• Bỏ phiếu trực tuyến: Để bỏ phiếu cho các quyết định về quản trị và nâng cấp giao thức. Ngoài ra, Sui cũng có cơ chế định giá gas để giữ cho phí gas ở mức thấp và có thể dự đoán được. 

Sau đây là bảng so sánh tokenomic của Aptos và Sui: 

Tài chính – Backer 

Aptos Labs đã huy động được tổng cộng khoảng 400 triệu đô la tài trợ từ nhiều dự án đầu tư mạo hiểm, bao gồm Andreessen Horowitz, FTX Ventures, Jump Crypto, a16z, Tiger Global và Multicoin Capital, cùng nhiều tổ chức khác. Hiện tại, Aptos Labs có 28 nhà đầu tư trong số những người ủng hộ.  

Trong khi đó, Sui đang đạt được những bước tiến đáng kể với vòng cấp vốn mới nhất, Series B, diễn ra vào tháng 9 năm 2022. Công ty đứng sau Sui, Mysten Labs, đã nhận được sự hỗ trợ đáng kể từ các nhà đầu tư lớn, chẳng hạn như Lightspeed Venture Partners, Andreessen Horowitz, Redpoint và đạt được 300 triệu đô la trong vòng gọi vốn này, nâng tổng số tiền tài trợ của Sui lên 336 triệu đô la khi kết hợp với 36 triệu đô la huy động được trong Series A. Sui cũng đã thông báo rằng họ hiện đang nắm giữ mức định giá hơn 2 tỷ đô la. 

Điểm đáng chú ý của cả hai dự án đó là họ có được dàn backer top đầu thị trường, chứng tỏ tiềm năng của hai layer 1 thế hệ mới này.  

Aptos và Sui, ai tốt hơn?

Aptos hay Sui tốt hơn? Tóm lại, sau khi phân tích kỹ lưỡng về Aptos và Sui, mình có thể rút ra một số nhận định khách quan như sau: 

Về mặt công nghệ, cả Aptos và Sui đều thể hiện khả năng xử lý giao dịch khá tương đương nhau, trong đó Aptos công bố TPS nhỉnh hơn. Tuy nhiên, tuyên bố của Sui cần được tôn trọng vì nó dựa trên các thử nghiệm được thực hiện trên phần cứng mạnh hơn.

Về token, cả hai loại tiền mã hóa đều sử dụng các thuật toán đồng thuận và tự có tốc độ giao dịch nhanh chóng. Aptos tích hợp công nghệ cây Jellyfish Merkle, trong khi Sui triển khai Zero-Knowledge Proofs (Zk-SNARKs), cung cấp các công nghệ thứ cấp riêng biệt. Ở điểm này, Sui cho thấy mình đang hợp trend hơn khi ZK gần đây được nhiều dự án tập trung phát triển và ứng dụng.

Khi nói đến thông số nền tảng, Aptos thể hiện TVL cao hơn so với Sui. Tuy nhiên, khi xem xét tỷ lệ TVL trên vốn hóa thị trường, Aptos dường như được định giá quá cao trong ngắn hạn, trong khi định giá của Sui có vẻ cao hơn trong dài hạn. Các số liệu này nêu bật tầm quan trọng của việc đánh giá mức độ tiếp nhận của thị trường và khả năng sử dụng để hiểu giá trị thực của tiền mã hóa.   

Tokenomics cũng đóng một vai trò quan trọng trong việc đánh giá hai dự án này. Aptos có tokenomics tốt hơn với nguồn cung lưu thông trên tỷ lệ phần trăm tổng cung (CSSTP), tỷ lệ lạm phát và tích hợp quản trị trên chuỗi, những thứ này tạo ra thêm nhu cầu bổ sung cho token. Sui có tỷ lệ phần trăm CSTSP thấp hơn, cho thấy số lượng token chưa được mở khóa lớn hơn, điều này có thể ảnh hưởng đến giá của token trên thị trường. 

Dựa vào những thông tin này, GFI hy vọng các bạn có thể tự đưa ra đánh giá cho mình về dự án đáng được đầu tư nhất!