Tổng quan
zkSync là một trong những dự án layer 2 zkRollup tiềm năng hàng đầu hiện nay, được phát triển bởi Matter Labs với số vốn huy động được tổng cộng 458 triệu USD. Gần đây zkSync đã thông báo về tiến trình phát triển của dự án với việc triển khai zkSync Era.
Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về zkSync Era.
Kỷ nguyên mới zkSync Era
zkSync hiện nay là dự án mã nguồn mở hoàn toàn với quyền tự do xem, sửa đổi và fork đã trải qua hai phiên bản nâng cấp. Phiên bản zkSync 1.0 có tên là zkSync Lite, bản nâng cấp zkSync 2.0 hiện là zkSync Era.
Phiên bản khởi đầu zkSync Lite
Trước khi đi vào tìm hiểu zkSyn Era, chúng ta sẽ đi qua phiên bản trước của nó là zkSync Lite. Đây là giải pháp mở rộng zkRollup trên Ethereum không giám sát (non-custodial) với giả định không tin cậy xây dựng trên nền tảng SNARK. Nó được sử dụng riêng cho các mục đích đơn giản. Điểm yếu của zkSync Lite là nó thiếu hỗ trợ cho zkEVM và không thể xử lý hợp đồng thông minh phức tạp hơn. zkSync 1.0 đã mainnet từ tháng 6/2020.
Bản nâng cấp giá trị zkSync Era
Mục tiêu nhiệm vụ của zkSync là đẩy nhanh việc áp dụng hàng loạt tiền mã hoá cho chủ quyền cá nhân. Điều đó có nghĩa là chúng ta cần mở rộng quy mô Ethereum trong khi vẫn giữ được các thuộc tính có giá trị của nó, bằng cách xây dựng một công nghệ mà hàng nghìn nhà phát triển và hàng triệu người muốn sử dụng.
Khi zkSync nhìn về tương lai và tiếp tục xây dựng, họ đã chọn một cái tên đại diện cho một giai đoạn mới trong việc áp dụng tiền mã hoá. Một cái tên bao gồm các đặc điểm:
- Đơn giản và được mọi người hiểu;
- Có sức hấp dẫn rộng rãi và khả năng ứng dụng rộng rãi;
- Nói lên tầm nhìn của zkSync về một kỷ nguyên mới của Ethereum.
Đây chính là lý do tại sao cái tên Era ra đời.
zkSync Era là một bản zk-Rollup không cần tin cậy (trustless), được xây dựng trên nền tảng SNARK, sử dụng bằng chứng hợp lệ để cung cấp khả năng mở rộng với chi phí giao dịch thấp trên Ethereum. Tất cả tài sản được lưu trữ trong một hợp đồng thông minh duy nhất trên chuỗi chính (on-chain), trong khi tính toán và lưu trữ dữ liệu được thực hiện ngoài chuỗi (off-chain).
zkSync Era có thêm nhiều tính năng nổi bật như:
- Bảo mật giống Mainnet mà không phụ thuộc vào bên thứ ba.
- Các hợp đồng thông minh tương thích EVM không cần phép (permissionless).
- API Web3 tiêu chuẩn.
- Duy trì các tính năng EVM chính, chẳng hạn như khả năng tổng hợp hợp đồng thông minh.
- Giới thiệu các tính năng mới, như account abstraction và meta-transactions…
zkSync Era được tạo ra để trông giống như Ethereum, nhưng với mức phí thấp hơn. Cũng giống như trên Ethereum, các hợp đồng thông minh được viết bằng Solidity/Vyper và có cách sử dụng như các chuỗi tương thích với EVM khác.
Chúng ta cùng tìm hiểu những điều làm lên sức mạnh của zkSync Era nhé.
5 đặc điểm vượt trội của zkSync Era
zkSync đã phải mất 4 năm dài xây dựng để có được như ngày hôm nay – kỷ nguyên zkSync Era hiện đã có trên mạng mainnet với 5 lợi thế cạnh tranh sau:
- Dễ dàng triển khai smart contract: zkSync Era hỗ trợ smart contract chung, tức là các Dev có thể triển khai mọi logic mà họ muốn.
- Tương thích EVM: zkSync Era là layer 2 zk-rollup tương thích EVM, giúp cho các Dev có thể dễ dàng chuyển nhà từ nền tảng EVM như Ethereum sang zkSync Era.
- Hỗ trợ ngôn ngữ Solidity: công nghệ zk khá phức tạp, không thân thiện với ngôn ngữ Solidity. Nên việc zkSync Era hỗ trợ ngôn ngữ Solidity quen thuộc, sẽ giúp các Dev có thể dễ dàng hơn để xây dựng các dApp trên zkSync, từ đó thu hút được nhiều nhà phát triển đến với hệ sinh thái zkSync.
- Gas in ETH: zkSync Era sử dụng ETH làm gas sẽ thuận lợi cho người dùng tham gia mạng. zkSync Era cũng hỗ trợ AA giúp convert các token khác về ETH để thanh toán phí.
- Open source: mã nguồn mở giúp mạng lưới minh bạch, an toàn, phi tập trung hơn.
3 tính năng nổi bật
zkSync Era hỗ trợ Account Abstraction, Solidity và Vyper, đồng thời được xây dựng với trình biên dịch LLVM mà một ngày nào đó sẽ cho chúng ta khả năng khai thác sức mạnh của các thư viện lập trình khác được viết bằng Rust, C++ và Swift. Ngoài ra, bất kỳ dự án nào được xây dựng trên giải pháp Lớp 2 của zkSync sẽ là bằng chứng trong tương lai khi họ khởi chạy giải pháp Lớp 3 của mình.
Tăng cường khả năng mở rộng của Ethereum
Không chỉ dừng lại ở Layer 2 zk-Rollup, ZKP giúp zkSync có thể xây dựng một hệ thống chuỗi khối không đồng nhất nhưng đồng thời có khả năng mở rộng. Ý tưởng này được gọi là chia tỷ lệ Fractal. Nhiều chuỗi ZKP khác nhau (zkSync gọi chúng là Hyperchains) được chạy song song và lấy bằng chứng khối của chúng được tổng hợp thành một khối cuối cùng duy nhất sẽ được giải quyết trên L1. Mỗi Hyperchains sẽ giống với toàn bộ hệ thống (nghĩa là nó có thể có vô số Hyperchains khác trên nó: L3, L4, v.v.).
Lớp Layer 3 được phát triển sẽ cung cấp khả năng mở rộng gấp 10 lần Layer 2, chi phí gas thấp hơn, dễ sử dụng, khả năng kết hợp và bảo mật. Cơ hội vô tận để tùy chỉnh chuỗi của bạn theo cách bạn muốn, bảo vệ chuỗi của bạn theo cách bạn muốn và chọn các tùy chọn quyền riêng tư phù hợp với bạn.
Mỗi Hyperchain có thể có một hoặc nhiều phân vùng logic, chúng thuộc cùng một trạng thái (state) nhưng nằm trong các cây con riêng biệt và thực thi các chính sách về dữ liệu khả dụng (data availability) khác nhau. Từ góc độ người dùng, chúng sẽ xuất hiện dưới dạng các phiên bản Hyperchain riêng biệt (có ID chuỗi riêng, kết nối ví riêng, chế độ xem trình khám phá khối, v.v.), tuy nhiên, các phiên bản này có thể tương tác đồng bộ.
Một ví dụ nổi bật về điều này là sự kết hợp của zkRollup + zkPorter (sẽ là một phần của zkSync Basechain):
zkSync Era đang ở đâu trong trong tiến trình phát triển
Hiện tại, cột mốc zkSync Era đạt đến Fair Onboarding Alpha trong giai đoạn Mainnet. Phiên bản zkEVM được zkSync công bố mainnet chính thức vào cuối tháng 3.
So sánh với đối thủ cạnh tranh trực tiếp
Đối thủ cạnh tranh của zkSync bao gồm:
- StarkWare: StarkWare xây dựng layer 2 StarkEx và StarkNet dựa trên công nghệ zkStark, có sức mạnh tính toán tốt, bảo mật cao nhưng không tương thích EVM. StarkNet đã chạy alpha mainnet từ tháng 12/2021.
- Scroll: Scroll xây dựng layer 2 zk-Rollup tương thích hoàn toàn với EVM. Scroll đang trong giai đoạn testnet.
- Polygon: Polygon phát triển rất nhiều dự án zk, hiện tại Polygon đang tập trung vào Polyon zkEVM, tương thích cao với EVM. Hiện PolygonzkEVM đang trong giai đoạn testnet.
Kết luận
zkSync đã có bước chuyển mình mạnh mẽ từ năm 2021, thay vì phát triển ngôn ngữ mới, zkSync tập trung vào việc tương thích cao với EVM. Đến nay zkSync đã thu được nhiều thành công, cụ thể là đang có hàng trăm dự án đăng ký triển khai trên zkSync mainnet, dự án cũng đã huy động được tổng cộng 458 triệu USD. zkSync được kỳ vọng trở thành một trong những layer 2 zk-rollup hoạt động tốt nhất cho Ethereum.
Anh em đừng quên zkSync khẳng định sẽ có airdrop nhé. Hiện nay zkSync mới chỉ mở mainnet cho whitelist là các nhà phát triển, nên anh em có thể testnet zksync era và một số dự án trong hệ sinh thái zkSync nhé.
