DAO là gì? Giải thích mô hình hoạt động của DAO

DAO là gì?

Nói tới Blockchain người ta hay nghĩ tới Decentralized – tính phi tập trung, tức là hệ thống không bị kiểm soát bởi một thực thể hay tổ chức duy nhất như chính phủ hay ngân hàng, thay vào đó được chia ra thành nhiều nút mạng quản lý.

Hôm nay chúng ta cùng tìm hiểu về DAO – Decentralized Autonomous Organization hay còn được gọi là Tổ chức tự trị phi tập trung. Ý tưởng ở đây là tạo ra một tổ chức không có bất kỳ một cá nhân nào kiểm soát hoạt động của doanh nghiệp(Không có CEO, CMO,CFO), các thành viên được cùng kiểm soát và quản lý, các logic nghiệp vụ và cách thực thi được đưa vào các smart contract để đảm bảo việc triển khai các tác vụ của tổ chức được thực hiện và sắp xếp một cách hợp lý.

Điều gì khiến DAO trở nên khác biệt?

DAO - Tổ chức tự trị phi tập trung — DAO – Tổ chức tự trị phi tập trung

DAO – Decentralized Autonomous Organization là một tổ chức phi tập trung được cung cấp bởi các hợp đồng thông minh trên Blockchain thông qua smart contract. DAO có thể tập hợp mọi người từ khắp nơi trên thế giới lại với nhau với một tầm nhìn hoặc mục tiêu chung. Họ thường dựa vào các phiếu bầu quản trị theo token và có thể yêu cầu quyền sở hữu một số token nhất định để tham gia.

Mục đích của DAO hướng tới là thoát khỏi sự phụ thuộc mà hiện tại các tổ chức truyền thống đang gặp phải, cho phép các quy tắc được vận hành tự động và hướng tới kết quả có lợi nhất mà không cần người điều phối tham gia, quyền lực điều phối được phân tán cho tất cả thành viên.

DAO là một tổ chức dân chủ hóa, trong đó mỗi thành viên cần bỏ phiếu cho bất kỳ thay đổi nào cần được thực hiện. DAO sử dụng nguyên tắc quản trị dựa trên cộng đồng thay vì quản trị dựa trên sự điều hành.
DAO có tính toàn cầu và minh bạch, mọi tác vụ, hành động của tổ chức đều được hiển thị minh bạch trên DAO

Tại sao các tổ chức dạng phân cấp truyền thống không đủ tốt?

Tổ chức dạng phân cấp theo thứ bậc hoặc theo chiều dọc là cách thức phổ biến để tổ chức một doanh nghiệp. Ý tưởng đơn giản là mọi người trong tổ chức (trừ người đứng đầu) đều là cấp dưới của một cá nhân hoặc tổ chức nào đó. Vì vậy, những người có nhiều quyền lực nhất đang đứng trên đầu tổ chức.Đồng thời, những người có ít sức mạnh nhất sẽ xuất hiện ở phía dưới.

Tuy nhiên, do cấu trúc của nó, tổ chức dạng phân cấp có một số nhược điểm khi so sánh với DAO:

	DAO	Tổ chức dạng phân cấp
Cấu trúc	Ngang hàng và dân chủ	Phân cấp
Quyền biểu quyết	Mọi thay đổi trong hệ thống đều cần có sự biểu quyết từ các thành viên	Hệ thống có yêu cầu biểu quyết hay không phụ thuộc vào cấu trúc và các quy tắc do hệ thống quy định
Trung gian	Phiếu bầu được kiểm tra và kết quả được thực hiện mà không cần một bên trung gian.	Nếu việc bỏ phiếu được cho phép thì cần được kiểm tra bởi một bên trung gian thứ 3
Tự động hóa	Các vấn đề liên quan đến quản trị được xử lý tự động bằng hợp đồng thông minh và phi tập trung	Yêu cầu con người và xử lý tập trung nên dễ bị thao túng.
Mức độ tiếp cận với mọi người	Hoàn toàn công khai và minh bạch	Riêng tư và hầu như là không minh bạch

Mô hình thành viên trong DAOs

Chính xác thì mô hình thành viên của DAO hoạt động như thế nào?

Điều này quan trọng vì trở thành thành viên là chìa khóa cho mô hình hoạt động của DAO.

2 dạng mô DAO phổ biến:

Token-based: Mô hình dựa trên Token
Share-based: Mô hình chia sẻ

Token-based – Mô hình dựa trên Token

Phần lớn các giao thức đều có token quản trị có thể được giao dịch trên sàn phi tập trung (DEX) hoặc sàn tập trung(CEX). Sở hữu token này cho phép bạn truy cập vào quyền biểu quyết trong giao thức. Càng nhiều token, quyền biểu quyết càng lớn.

Một số ví dụ cho mô hình này là DAO Maker

DAO Maker tư vấn công nghệ hợp tác với các dự án hàng đầu trong ngành công nghiệp blockchainDAO Maker: DAO Maker đã tư vấn công nghệ hợp tác với các dự án hàng đầu trong ngành công nghiệp blockchain để thực hiện những thách thức quan trọng nhằm nắm bắt các cơ hội thị trường. Cung cấp nhiều dịch vụ khác nhau cho khách hàng như Social Mining, omnipresent exposure (phương pháp tiếp xúc toàn diện) và các dịch vụ BizDev, đã mang lại kết quả thành công lâu dài cho tất cả khách hàng từ các lĩnh vực blockchain khác nhau. Nhờ đó, đã thiết lập một mạng lưới rộng lớn.

DAO Maker tạo ra các công nghệ giúp tăng trưởng và tài trợ cho các công ty khởi nghiệp, đồng thời giảm thiểu rủi ro cho các nhà đầu tư.

Yield Guild Game: Yield Guild (YGG) là một tổ chức tự trị phi tập trung (DAO), đầu tư vào các NFT được sử dụng trong các trò chơi dựa trên blockchain và thế giới ảo như Axie Infinity. Niềm tin của YYG là các nền kinh tế ảo chắc chắn sẽ có giá trị hơn các nền kinh tế trong thế giới thực theo thời gian, các nhà phát triển dự án đã kết hợp những gì tốt nhất của NFT và không gian tài chính phi tập trung (DeFi), nhằm mang lại lợi nhuận tối ưu nhất cho cả những người nắm giữ token và cộng đồng trong vũ trụ giả lập (metaverse).

Share-based – Mô hình dựa trên chia sẻ

Khác với mô hình Token-based, mô hình Share-based được cấp phép nhiều hơn. Các thành viên muốn tham gia cần phải gửi đề xuất tham gia DAO. Đề xuất đi kèm với một “cống phẩm” dưới dạng token hoặc một số tác vụ nào đó cần xử lý.

Người tham gia thể hiện quyền biểu quyết trực tiếp của họ bằng hình thức chia sẻ. Họ có thể thoát bất kỳ lúc nào với một tỷ lệ tương xứng trong quỹ.

MolochDAO – một giao thức chịu trách nhiệm cấp vốn cho các dự án trên Ethereum – là một ví dụ về Share-based DAO.

MolochDAO - Mô hình dựa trên chia sẻ — MolochDAO – Mô hình DAO dựa trên chia sẻ

Đối với Share-based DAO, bạn không thể mua token quản trị trên sàn để có quyền truy cập vào DAO. Để tham gia, bạn cần có kỹ năng chuyên môn và vốn cần thiết để có thể giúp hỗ trợ các dự án tiềm năng.

Sputnik DAO của NEAR Protocol

Sputnik DAO của NEAR có thể coi là một dạng DAO mới, không hoàn toàn là Token-based hay Shared-based DAO.

Đồng sáng lập Near Protocol, Illia Polosukhin đã công bố Sputnik DAO, ông giải thích DAO là “một cách để các cộng đồng và tổ chức mới và hiện tại trên toàn thế giới có đại diện trực tuyến cho nhóm của họ, quản lý hoạt động trên chuỗi của họ, điều chỉnh việc ra quyết định của họ và quan trọng là tương tác với các DAO khác.”

SputnikDAO

Sputnik DAO lấy những cảm hứng sau đây để tạo thành “làn sóng đầu tiên” của thử nghiệm DAO:

Cách cộng đồng kiểm soát việc quản trị không mở rộng theo số lượng người tham gia. Nhiều DAO đã thất bại vì nhiều lý do khác nhau, từ các vấn đề kỹ thuật đến sự thiếu quan tâm đến việc bỏ phiếu từ các thành viên hoặc thiếu yếu tố thúc đẩy thống nhất.
Không thể có một hệ thống DAO hoàn toàn với sự đồng thuận 100%, ý kiến của mọi người về một đề xuất có thể thay đổi. Phần thiểu số trong nhóm có khả năng tách khỏi nhóm để theo một hệ thống DAO mới.
Một cộng đồng hoặc tổ chức cần có sự lãnh đạo. Một cộng đồng lý tưởng phải có những thành viên tận tâm, có trách nhiệm điều phối, có khả năng điều tiết.
Ngay cả khi cộng đồng là phi tập trung, vẫn cần phải có một số thành viên được mọi người biết đến và tin tưởng như là cốt lõi của cộng đồng.
Một cộng đồng phi tập trung càng tập trung vào hiệu suất thì người lãnh đạo càng phải tập trung hơn.
Đánh giá dựa trên lượng token gửi vào DAO luôn không thành công vì hầu hết các bên liên quan không thể hoặc không muốn trở thành những người tham gia tích cực, hoặc đơn giản là họ không quan tâm tới việc đánh giá!

Những vấn đề DAO cần giải quyết

Ngoài những điểm mạnh đã nêu trên, DAO cũng có những vấn đề cần phải giải quyết:

Rủi ro bị tấn công

Vào ngày 17 tháng 6 năm 2016, hacker đã tấn công The DAO – một DAO rất lớn trên Ethereum và lấy đi số ETH trị giá 50 triệu đô la. Cộng đồng Ethereum đã quyết định sửa chữa sự cố này thông qua một hard fork. Tuy nhiên, một số khác lại phản đối động thái này. Điều này cuối cùng đã dẫn đến một đợt hard fork chia tách giao thức Ethereum thành Ethereum và Ethereum Classic.

Gần đây DAO Maker cũng bị hack, tổn thất lên đến 7 triệu đô.

Rủi ro vốn

Với đặc tính phi tập trung, bất biến lại chính là là hạn chế của DAO. Rất nhiều tổ chức thành lập DAO nên có thể mang lại nhiều rủi ro vốn cho người tham gia. Nên cần phải tìm hiểu cụ thể về tổ chức DAO bạn định tham gia.

Rủi ro pháp lý

Áp dụng DAO trong công nghệ blockchain vẫn còn nhiều khó khăn, vì blockchain vẫn còn là công nghệ mới, hành lang pháp lý hay tính hợp pháp của DAO gần như là không chắc chắn.