Tổng quan

Đầu năm 2020, cụm từ DeFi (tài chính phi tập trung) dường như chỉ là một trend, thì bây giờ DeFi đã được thừa nhận rộng rãi là xu thế tất yếu, là khát vọng cách mạng hóa nền tài chính già cỗi hiện tại.

Công nghệ blockchain đã giúp DeFi có sự phát triển vượt bậc, nhờ vào sự không tin cậy, không thể đảo ngược và bảo mật của mình. Nền tảng bảo mật dựa trên cơ chế đồng thuận và độ chính xác của sổ cái được chia sẻ, chỉ những người khai thác tuân thủ tỉ mỉ các quy tắc của từng mạng mới được phép xác minh và ghi các giao dịch vào blockchain. Đây là một ưu điểm của blockchain nhưng chính nó cũng đang cản trở sợ phát triển của DeFi, khóa những người tham gia DeFi vào một mạng khép kín duy nhất, trong khi đáng lẽ với các chức năng không được phép và không qua trung gian, nó sẽ cho phép người dùng được tiếp cận với nhiều cơ hội hơn.

Nhu cầu về giao tiếp liên kết chuỗi khối là khác bức thiết, tuy nhiên, cơ sở hạ tầng blockchain vẫn như những ốc đảo. Và một trong những giải pháp tối ưu nhất có thể được tìm thấy đó là cầu nối xuyên chuỗi (Cross Chain bridge). Do vậy, chủ đề hôm nay GFS sẽ giới thiệu đến bạn bức tranh toàn cảnh thực trạng của cầu nối xuyên chuỗi (Cross Chain bridge).

Cross Chain Bridge là gì

Cross-chain bridge là ứng dụng cho phép chuyển tài sản, mã token từ:

• Một chuỗi này sang chuỗi khác như giữa Near với Ethereum hoặc Near với BSC.
• Một chuỗi khối mẹ tới chuỗi con của nó, được gọi là một sidechain, hoạt động theo các quy tắc đồng thuận khác nhau hoặc kế thừa bảo mật của nó từ chuỗi khối mẹ, như trường hợp của các parachains Polkadot và Kusama.

Lợi ích của Cross Chain bridge

• Triển khai các tài sản kỹ thuật số trên một blockchain sang các dApp trên một blockchain khác.
• Tiến hành các giao dịch mã token nhanh chóng, chi phí thấp được lưu trữ trên các blockchain không thể mở rộng.

Tại sao phải là Cross Chain bridge

Với việc tài chính phi tập trung tăng vọt kể từ đầu năm 2020, nhu cầu về các hệ thống có thể kết hợp chuỗi chéo trong không gian DeFi hiện đang ở mức cao nhất mọi thời đại. Về bản chất, điều này là do thực tế là các mạng DeFi ngày nay vẫn bị đóng băng và bị cô lập trong hệ sinh thái của riêng chúng và không thể giao tiếp với nhau một cách đáng tin cậy để trao đổi lượng giá trị có ý nghĩa.

Giải pháp cho vấn đề này về cơ bản nằm ở khả năng tương tác chuỗi chéo vì nó cho phép các dự án hợp tác hiệu quả với nhau và phá vỡ ranh giới ngăn cách cơ sở hạ tầng tương ứng của chúng.

Tuy nhiên, hầu hết các giải pháp hiện tại cung cấp giao tiếp xuyên chuỗi khối hoặc quá phức tạp, rủi ro, quá tải hoặc rất có thể sẽ bao gồm phương tiện bên thứ ba. Việc để một bên thứ ba hoạt động như người ký quỹ trong quá trình chuyển giao chuỗi chéo sẽ tước bỏ hoàn toàn triết lý phi tập trung bẩm sinh của blockchain và vốn dĩ đã đánh bại hoàn toàn mục đích của công nghệ của nó.

Để khắc phục điều này, các cầu nối xuyên chuỗi cung cấp kiến ​​trúc cơ bản cần thiết cho các dự án blockchain để phát triển an toàn các tính năng tương tác của chúng và tương tác đáng tin cậy với các chuỗi khác, đồng thời loại bỏ nhu cầu về phương tiện bên thứ ba.

Các loại Cross Chain bridge hiện nay

Như đã nói ở phần trên, Cross Chain bridge cho phép chuyển tài sản, mã token từ chuỗi này qua chuỗi khác, hoặc từ chuỗi mẹ đến chuỗi con. Cả hai chuỗi có thể có các giao thức, quy tắc và mô hình quản trị khác nhau, nhưng cầu nối cung cấp một cách tương thích giữa các cộng đồng để tương tác một cách an toàn ở cả hai bên.

Hiện nay, có nhiều thiết kế cross chain bridge, nhưng tựu chung lại thì có thể phân làm 2 loại:

• Cross-chain bridge tập trung, dựa trên sự tin tưởng của bên thứ ba.
• Cross-chain bridge phi tập trung, dựa trên sự tin cậy toán học-mật mã.

Cross Chain bridge tập trung

Dựa vào một số loại cơ quan hoặc hệ thống trung tâm để hoạt động, có nghĩa là người dùng được yêu cầu đặt niềm tin vào bên trung gian thứ ba để sử dụng một ứng dụng hoặc dịch vụ cụ thể. Sử dụng cầu nối tập trung có thể thu hút những người dùng có lẽ mới bước vào không gian tiền điện tử và chưa phát triển bộ kỹ năng hoặc sự tự tin cần thiết để tự di chuyển vốn của họ qua các chuỗi khác nhau.

Mặc dù chắc chắn có một số lợi ích khi sử dụng cầu nối tập trung, chẳng hạn như dễ sử dụng và tự động hóa tương đối, hầu hết những người đam mê tiền mã hóa thích tham gia vào các hoạt động chuỗi chéo theo cách riêng của họ và thường tìm đến các tùy chọn phi tập trung hơn.

Một case study về Cross chain bridge tập trung lớn nhất và phổ biến nhất hiện nay là WBTC. Trong hệ thống cầu nối tập trung này, người dùng gửi X lượng BTC thông qua các đối tác được gọi là ‘thương gia’ vào một ví được kiểm soát bởi người giám sát tập trung, đáng tin cậy, nơi lưu trữ Bitcoin một cách an toàn và sau đó đúc các mã thông báo BTC (WBTC) được bọc có giá trị tương đương trên Ethereum.

Điều này có thể trở nên khá có lợi cho những người nắm giữ Bitcoin vì Wrapped BTC, không giống như BTC gốc, là một mã token ERC-20 có thể được sử dụng làm tài sản thế chấp trong nhiều giao thức DeFi, chẳng hạn như Aave, Compound, MakerDAO và Uniswap.

Cross Chain bridge phi tập trung

Là những cầu nối mà người dùng không bắt buộc phải đặt niềm tin vào một thực thể hoặc cơ quan tập trung duy nhất, mà sự tin tưởng của họ được đặt vào sự thật toán học của cơ sở mã của blockchain cơ bản. Trong các hệ thống blockchain, sự thật toán học đạt được bằng cách nhiều nút máy tính đạt được thỏa thuận chung, hoặc sự đồng thuận, phù hợp với các quy tắc được viết trong mã. Điều này cho phép tạo ra một hệ thống mở, phi tập trung và minh bạch, gần như hoàn toàn dựa vào cơ sở hạ tầng nền tảng của blockchain và loại bỏ nhiều vấn đề ăn sâu vào hệ sinh thái tập trung, vốn có khả năng xảy ra tham nhũng và hành vi độc hại.

Các Cross Chain bridge có thể được xây dựng để phục vụ nhiều mục đích khác nhau chứ không chỉ chuyển giao tài sản. Thật vậy, chúng không chỉ có khả năng cho phép sử dụng mã token trên mạng này trên mạng khác, mà còn có thể được triển khai để trao đổi bất kỳ loại dữ liệu nào, bao gồm gọi hợp đồng thông minh, số nhận dạng phi tập trung và thông tin ngoài chuỗi chẳng hạn như nguồn cấp dữ liệu giá thị trường chứng khoán thông qua oracles.

Các thiết kế hiện nay của Cross Chain bridge

Khi người dùng chuyển tài sản từ chuỗi khối A sang chuỗi khối B thông qua Cross Chain bridge phi tập trung, những tài sản này về mặt kỹ thuật không được “gửi” hoặc chuyển đi nơi khác. Trên thực tế, việc chuyển giao này khá ảo tưởng vì tài sản trên blockchain A không được chuyển, mà là tạm thời bị khóa trên blockchain A trong khi cùng một lượng mã token tương đương được mở khóa trên blockchain B. Sau đó, tài sản trên blockchain A có thể mở khóa khi số lượng tương đương mã token trên blockchain B lại bị khóa.

Nhiều dự án blockchain đã bắt đầu triển khai và phát triển các tính năng tương tác của riêng họ thông qua hệ thống nói trên do tính hiệu quả và bản chất phi tập trung của nó. Khái niệm cho kiến ​​trúc tương thích chuỗi chéo này, được gọi là hệ thống chốt hai chiều (2-WP), có từ những ngày đầu của Nakamoto và trong khi hệ thống này hoạt động về mặt lý thuyết, nó thực sự đi kèm với một số rủi ro cố hữu.

Bất kỳ hệ thống Cross Chain bridge phi tập trung nào đều dựa chủ yếu vào các giả định về sự tin cậy và trung thực giữa hai tác nhân tham gia vào cầu nối xuyên chuỗi. Nếu những giả định này không được giữ vững, thì có thể tài sản trên cả blockchain A và blockchain B mở khóa cùng một lúc, gây ra một khoản chi tiêu gian lận gấp đôi. Để chống lại điều này, các dự án như Clover Finance, một parachain dựa trên Substrate đang hướng tới cơ chế 2-WP nội bộ của riêng mình, cho phép đưa ra một hệ thống liên lạc xuyên chuỗi liền mạch và an toàn thông qua 2-WP đáng tin cậy.

Ở trên, chúng ta đã nói về Cross Chain bridge với 2 chuỗi khối khác nhau, còn với các side chain (chuỗi khối mẹ và chuỗi khối con) thì như thế nào?

Cầu trên Sidechain

Trước khi bước vào tìm hiểu Sidechain bridge, chúng ta nói sơ qua về sidechain.

Sidechain là các blockchain độc lập với các cơ chế đồng thuận, các nút riêng lẻ và cơ sở hạ tầng của riêng chúng. Sidechain được hưởng lợi từ sự phân quyền và bảo mật của chuỗi khối chính cơ bản và duy trì tính linh hoạt để thực hiện các trường hợp sử dụng chuyên biệt cao. Về cơ bản, các sidechain đồng nghĩa với khả năng mở rộng vì chúng cho phép blockchain cơ bản pha loãng và dàn trải một số khối lượng công việc của nó trên một hệ sinh thái song song của các sidechain, do đó làm cho toàn bộ hệ thống của nó hiệu quả hơn.

Polkadot và Kusama parachain có lẽ là ví dụ phù hợp nhất của một sidechain, vì chúng cũng được hưởng lợi từ tính bảo mật, độ tin cậy và khả năng mở rộng lớp-0 của Polkadot Relay Chain, đồng thời sở hữu các chức năng độc lập, chuyên môn hóa cao. Đặc biệt là trong hệ sinh thái Polkadot, các sidechain cần liên tục được gắn với Relay Chain trung tâm nhưng cũng có thể thiết lập giao tiếp chuỗi chéo với các parachains khác. Tất nhiên, để làm như vậy, cần phải có một cầu nối dành riêng cho sidechain.

Không giống như một cầu nối liên kết hai chuỗi khối hoàn toàn khác nhau, một cầu nối sidechain kết nối một chuỗi khối mẹ với chuỗi khối con của nó. Bởi vì chuỗi mẹ và chuỗi con hoạt động theo các quy tắc đồng thuận khác nhau, giao tiếp giữa chúng cần có một cầu nối.

Lấy ví dụ cầu nối sidechain dựa trên Ethereum là xDai, xDai được bảo mật bởi một tập hợp các trình xác nhận khác biệt với các công cụ khai thác duy trì chuỗi khối Ethereum chính. Cầu xDAI, kết nối chuỗi xDai với mạng chính Ethereum, cho phép dễ dàng chuyển các mã thông báo.

Cầu trên Polkadot

Với mô hình thiết kế của Polkadot gồm các Parachain được kết nối vào Relay chain.

Cầu trên Polkadot được thiết kế để:

• Kết nối giữa các Parachain với nhau.
• Kết nối giữa các Parachain với các mạng bên ngoài như Ethereum, Bitcoin, Near…

Một trong những chức năng hấp dẫn và giàu giá trị nhất đi kèm với kiến ​​trúc cầu xuyên chuỗi của Polkadot là khả năng bắc cầu và kết nối liền mạch hai chuỗi bên ngoài và riêng biệt như Bitcoin và Ethereum. Ví dụ: thông qua hệ thống cầu nối parachain của mình, Polkadot có thể cho phép chuyển tài sản từ Bitcoin sang Ethereum theo cách hoàn toàn phi tập trung. Để đạt được điều này, Polkadot đã tận dụng thiết kế cầu xuyên chuỗi nội bộ của mình được gọi là Cross-Chain Message Passing (XCMP).

Cross-Chain Interoperability Protocol (CCIP)

Đây là một thiết kế đáng lưu ý hiện nay, được xây dựng bởi Chainlink với tham vọng biến CCIP thành một tiêu chuẩn nguồn mở mới cho giao tiếp xuyên chuỗi. CCIP nhằm mục đích thiết lập một kết nối toàn cầu giữa hàng trăm mạng blockchain, cả riêng tư và công khai, mở khóa các mã thông báo biệt lập và trao quyền cho các ứng dụng chuỗi chéo cho tất cả các hệ sinh thái trên chuỗi.

CCIP cung cấp cho các nhà phát triển hợp đồng thông minh một cơ sở hạ tầng tổng hợp, hỗ trợ máy tính để chuyển dữ liệu và các lệnh hợp đồng thông minh qua các mạng blockchain. CCIP sẽ củng cố một loạt các dịch vụ xuyên chuỗi, chẳng hạn như Cầu mã thông báo có thể lập trình Chainlink, sẽ cho phép người dùng di chuyển mã thông báo của họ trên bất kỳ mạng blockchain nào theo cách thức an toàn cao, có thể mở rộng và tiết kiệm chi phí.

Các dự án về cross chain bridge nổi bật

Do tính cần thiết của Cross Chain bridge, nên hiện nay có rất nhiều dự án thực hiện về mảng này, được phân thành 2 loại:

• Cầu được chính các dự án layer 1,2 xây dựng để hỗ trợ nền tảng, ví dụ như: Near có rainbow bridge, Sol có wormhole, Arbitrum có Arbitrum bridge….
• Cầu được xây dựng bởi 1 team độc lập: Albridge, Cbridge và một dự án thắng giải hackathon của Chainlink sắp trình làng đó là Debridge…

Rainbow bridge

Rainbow bridge ETH ↔ NEAR là một giao thức không cần sự cho phép để kết nối các blockchain. Giao thức cầu nối loại bỏ nhu cầu tin tưởng bất kỳ ai ngoại trừ tính bảo mật của các chuỗi được kết nối. Bất kỳ ai cũng có thể triển khai một cây cầu mới, sử dụng một cây cầu hiện có hoặc tham gia bảo trì một cây cầu hiện có mà không cần sự chấp thuận của bất kỳ ai khác.

*** Tìm hiểu thêm về Rainbow bridge -> Xem tại đây

Hiện tại cầu Rainbow bridge từ ETH ↔ NEAR có thể chuyển được khá nhiều token, TVL của Rainbow xấp xỉ 28 triệu USD. Dự án là một phần cơ sở hạ tầng của Near và không có phát hành token.

Allbridge

Allbridge là một Cross Chain bridge thiết kế phi tập trung, được xây dựng theo mô-đun từ đầu để có thể thêm chuỗi và mã thông báo mới một cách nhanh chóng, đồng thời có thể chuyển mã thông báo giữa bất kỳ chuỗi nào được hỗ trợ.

*** Tìm hiểu thêm về Allbridge -> Xem tại đây

Allbridge là một trung tâm đa chuỗi kiểu DAO, kết nối các nhà cung cấp dịch vụ DeFi từ mạng EVM (Ethereum Virtual Machine: máy ảo mạng Ethereum) và không phải EVM. Allbridge là một cách đơn giản, hiện đại và đáng tin cậy để chuyển tài sản giữa các mạng blockchain.

Nhiệm vụ của Allbridge là làm cho thế giới blockchain trở nên không biên giới và cung cấp một công cụ tự do di chuyển tài sản giữa các mạng khác nhau.

Allbridge có sự đồng thuận onchain để xác thực tất cả các giao dịch bắc cầu trên tất cả các chuỗi. Những người nắm giữ mã thông báo đặt cược và xác thực sẽ kiếm được một tỷ lệ phần trăm lớn phí bắc cầu (80% tất cả phí cầu nối giữa tất cả các chuỗi và mã thông báo bắc cầu).

TVL hiện tại khoảng hơn 1,5 tỷ USD.

Dữ liệu onchain hoạt động của Cross Chain bridge trên các hệ sinh thái.

Ethereum hiện đang là hệ sinh thái lớn nhất của DeFi cả về giá trị và user, do vậy chiến lược của các hệ sinh thái hiện nay là tập trung bắc cầu đến Ethereum để thu hút càng nhiều TVL (total value lock) và user càng tốt, sau đó mới đến bắc cầu đến các hệ khác. Vì thế mà quan sát dữ liệu on-chain các cầu từ các hệ sinh thái khác nối đến Ethereum là đủ mang tính đại diện cho dữ liệu đánh giá về cross chain bridge.

Dữ liệu chung

• Lũy kế giá trị TVL trên cầu đến ETH: 22.3 tỷ USD.
• Giá trị TVL thay đổi trong 30 ngày: 45,1%.
• Số người gởi tiền trên cầu ETH duy nhất trong 30 ngày là 210,698 địa chỉ ví (có bao gồm các địa chỉ ví hay cheat airdrop các bạn nhé).

Với Tổng TVL của DeFi hiện nay 161 tỷ USD, thì tổng TVL trên cầu đến ETH vẫn còn khiêm tốn, nghĩa là room tăng trưởng vẫn còn rất lớn cho các hệ sinh thái khác hút dòng vốn từ Ethererum về, và cũng là cơ hội để dòng vốn luân chuyển trong Defi lớn hơn, giúp defi phát triển mạnh mẽ hơn.

Trong các cầu được bắc tới ETH thì cầu từ Ronin, Polygon và Avalanche đang hoạt động khá hiệu quả chiếm đến 73.8% với TVL lên đến 16.7 tỷ USD.

Để lý giải cho điều này chúng ta cùng phân tích 2 biểu đồ bên dưới:

• Tỷ lệ tài sản trên cầu Ethereum: ETH chiếm 32,3%, AXS chiếm 25,3%, WBTC chiếm 10.2%. Tổng 3 tài sản này chiếm tỷ lệ: 67.8% tương đương giá trị: 15.3 tỷ USD.
• Trong tháng 10, ETH tăng xấp xỉ 50%, BTC tăng hơn 55%, AXS tăng xấp xỉ 222%.

Điều này cũng cho thấy rằng, Cross Chain bridge vẫn còn quá ít token để đưa lưu chuyển giữa các hệ sinh thái, vẫn phụ thuộc vào ETH. Mặt khác cũng cho thấy rằng token khác vẫn chưa thu hút được user sử dụng xuyên chuỗi, cũng có thể là các hệ sinh thái khác nhau vẫn chưa sẵn sàng đón nhận đa dạng token lên nó, ngoại trừ các stablecoin và ETH.

Kết luận

Qua những phân tích trên, chúng ta có thể thấy rằng, Cross Chain bridge sẽ là một xu thế hiện tại và tương lai của không gian blockchain. Tuy nhiên Cross Chain Bridge vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế:

Ưu điểm:

• Giúp các hệ sinh thái có thể trao đổi token qua lại, từ đó giải phóng lượng vốn bị khóa ở các hệ sinh thái và đẩy mạnh DeFi phát triển
• Các dự án đều có Cross Chain bridge của riêng mình đồng thời cũng có nhiều dự án chất lượng về Cross Chain bridge phát triển đạt hiệu quả cao, giúp dòng vốn được lưu thông thông suốt trong DeFi.

Hạn chế:

• Hiện các Cross Chain bridge mới chỉ bắc cầu chủ yếu là các token chủ đạo là stable coin như: USDT, USDC, DAI, và ETH, các tài sản khác vẫn còn chiếm tỷ lệ rất bé.
• Ngoài các token thì hiện các dự án Cross Chain bridge cũng như các hệ sinh thái vẫn chưa sẵn sàng bắc cầu cho đa dạng các token cũng như các dạng tài sản khác như Nft, hay hợp đồng thông minh, dữ liệu….
• Thiết kế Cross Chain bridge hiện vẫn chưa thống nhất về tiêu chuẩn, mỗi nền tảng lại xây dựng một chuẩn riêng, gây khó khăn cho nhà phát triển và cả người sử dụng.

Tận dụng những điểm mạnh đã sẵn có, và cải tiến những điểm hạn chế nói trên chính là cơ hội cho các team để phát triển một dự án Cross Chain bridge đáp ứng yêu cầu thực tiễn đặt ra, và cũng là cơ hội cho nhà đầu tư săn tìm một Hidden Gem. Như ông bà xưa vẫn nói: “loạn thế xuất anh hùng”, Cross Chain bridge đang cần một anh hùng dẫn đầu như vậy.

Hàng tuần, GFS Blockchain sẽ cập nhật các thông tin mới nhất về thị trường Crypto, mọi người hãy thường xuyên theo dõi tại website và đừng quên tham gia vào nhóm cộng đồng của GFS để thảo luận với các thành viên khác nhé.