Tổng quan

Vấn đề dữ liệu ngoài chuỗi (off-chain) cần thiết để đáp ứng các yêu cầu đối với hợp đồng thông minh là không đầy đủ hoặc sai do thông tin không đầy đủ hoặc bị lỗi đã gây khó khăn cho các oracle trong không gian tiền mã hóa trong một thời gian dài. Để giải quyết vấn đề này, UMA  đã ra đời, nó hoạt động một optimistic oracle bảo vệ thị trường và hợp đồng thông minh trên Web3. Chúng ta cùng tìm hiểu về mô hình hoạt động của UMA và thông tin có giá trị khác nhé.

Mô hình kinh doanh

UMA (Universal Market Access) là một nền tảng phi tập trung được xây dựng trên chuỗi khối Ethereum, được thiết kế để cho phép các nhà phát triển xây dựng, thử nghiệm và triển khai các sản phẩm tài chính trong hệ sinh thái Web3. Nó sử dụng một hệ thống trọng tài tranh chấp (dispute arbitration) và optimistic oracle để đưa các loại dữ liệu tùy ý vào chuỗi (on-chain) một cách an toàn.

UMA cung cấp một cách để tìm nguồn, xác minh và giải quyết các tranh chấp về dữ liệu trong thế giới thực trong các hợp đồng thông minh. Điều này cho phép tạo ra các sản phẩm tài chính như cầu nối chuỗi chéo (cross-chain bridges), giao thức bảo hiểm, công cụ phái sinh tùy chỉnh và thị trường dự đoán. Hệ thống này được thiết kế để đảm bảo an ninh kinh tế, với các biện pháp khuyến khích và không khuyến khích nhằm ngăn chặn hành vi thao túng dữ liệu và gây hại.

Giao thức đã đạt được một số cột mốc quan trọng đáng chú ý, đó là việc đơn giản hóa quy trình cung cấp dữ liệu của oracle, giúp các dApp sử dụng giao thức UMA dễ dàng hơn. UMA đang nghiên cứu cải tiến mô hình bảo mật của Cơ chế xác minh dữ liệu (DVM – Data Verification Mechanism), bao gồm nghiên cứu về khả năng phục hồi của nó trước các cuộc tấn công mạng.

Hoạt động của UMA phụ thuộc vào khung hệ thống phức tạp với hai phần quan trọng: Thiết kế Priceless Financial Contract và Dịch vụ Oracle phi tập trung, để tạo điều kiện cho việc sản xuất tài sản tổng hợp đơn giản và thân thiện với người dùng cũng như xây dựng hợp đồng thông minh hiệu quả. Người dùng có thể tạo và xây dựng tài sản tổng hợp bằng cách sử dụng các mô hình hợp đồng tài chính thông minh có sẵn trong TPriceless Financial Contract Designs.

Dịch vụ Optimistic Oracle và Cơ chế xác minh dữ liệu (Data Verification Mechanism) là hai phần thiết yếu hơn nữa của hệ thống Oracle. Cơ chế xác minh dữ liệu xử lý các mã thông báo tổng hợp (synthetic token) sau khi hợp đồng hết hạn khi cần giải quyết. Nó cũng xử lý các tranh chấp và thanh lý.

Mặt khác, hệ thống Optimistic Oracle của UMA có ba tác nhân: Nhà tài trợ (Sponsors), Người thanh lý (Liquidators) và Người tranh chấp (Disputers). Nhà tài trợ cung cấp token giả định (fictitious token), Người thanh lý có thể đóng các vị trí và Người tranh chấp có thể phản đối lựa chọn của Người thanh lý.

Người thanh lý có thể thanh lý một vị thế đối với các hợp đồng không được thế chấp đầy đủ tùy thuộc vào chỉ số giá của tài sản tổng hợp có liên quan. Sau đó, người thanh lý sẽ gắn một trái phiếu thanh lý (liquidation bond) vào hợp đồng.

Các bên tranh chấp có quyền tự do tranh luận về phán quyết của mình và yêu cầu bỏ phiếu. Người nắm giữ token UMA có thể bỏ phiếu để xác định giá tại một dấu thời gian (timestamp) cụ thể với số phiếu bầu tương ứng với số dư UMA của họ.

Đội ngũ dự án

• Hart Lambur là đồng sáng lập tại UMA

Thành tích: tốt nghiệp Đại học Colombia ở Thành Phố New York (Cử nhân khoa học máy tính). Giám đốc điều hành & đồng sáng lập Risk Labs, Openfolio, nhà giao dịch tại Goldman Sachs

• Melissa Quinn là tham mưu trưởng và tuyển dụng cho UMA

Thành tích: tốt nghiệp Đại học Simon Fraser (Cử nhân quản trị kinh doanh), Trường kinh tế & quản lý Đại học Lund. Từng làm Giám đốc phát triển doanh nghiệp RightMesh, Giám đốc của The Blockchain Users Group

Nhiều thành viên từng tham gia UMA nhưng đã nghĩ như Christopher Maree là kỹ sư phần mềm cao cấp tại UMA; Nick P là kỹ sư cao cấp tại UMA; Allison Lu, Matthew Rice.

Định hướng phát triển

UMA được thành lập vào tháng 12 năm 2018 bởi Allison Lu và Hart Lambur với mục đích cung cấp quyền truy cập phổ biến vào thị trường tài chính bằng công nghệ blockchain. Giao thức UMA được ra mắt dưới dạng một dự án nguồn mở vào tháng 6 năm 2019.

UMA hợp tác với Risk Labs để thực hiện chương trình khai thác thanh khoản thí điểm trên nền tảng của mình. Mục đích là để kiểm tra khả năng khởi động tính thanh khoản của tài sản tổng hợp và phân phối UMA cho những người tham gia quản trị. Risk Labs cung cấp phần thưởng thanh khoản trên các nhóm cụ thể trong một khoảng thời gian cố định, chủ yếu dưới dạng thử nghiệm. Đây là một cột mốc quan trọng trong lịch sử và sự phát triển của UMA khi công ty nỗ lực hướng tới mục tiêu cung cấp khả năng tiếp cận thị trường toàn cầu.

UMA 2.0

Risk Labs Foundation giới thiệu UMA 2.0, một bản nâng cấp nhiều giai đoạn cho hệ sinh thái UMA. UMA 2.0 sẽ có hệ thống bỏ phiếu mạnh mẽ hơn, tăng cường sự tham gia, các cách đơn giản hóa để các dApp kết nối với Oracle và nghiên cứu sâu hơn về mô hình bảo mật của Cơ chế xác minh dữ liệu (DVM).

Cột mốc quan trọng đầu tiên của UMA 2.0 là việc giới thiệu tính năng staking token UMA, trong đó chủ sở hữu token sẽ được thưởng vì đã đảm bảo được oracle. Người bỏ phiếu cũng sẽ được phân bổ lại phần thưởng tùy thuộc vào độ chính xác trong việc bỏ phiếu của họ, với một phần nhỏ token được phân phối lại từ những người bỏ phiếu không thành công cho những người bỏ phiếu thành công. Cũng sẽ có một khoảng thời gian release sau khi unstake để giảm thiếu khả năng bị tấn công oracle và làm cho nó an toàn hơn. Nói chung, UMA 2.0 là một bước quan trọng hướng tới sự trưởng thành của oracle và sự tích hợp của nó vào nhiều ứng dụng trong thế giới thực hơn.

Các sản phẩm của UMA

UMA cung cấp một số sản phẩm để tạo điều kiện thuận lợi cho các giao dịch tài chính phi tập trung (DeFi). Các sản phẩm này bao gồm KPI options, incentive tokens, success tokens, range tokens, và call/put options.

• KPI option cho phép các hợp đồng tài chính được tùy chỉnh nhiều hơn bằng cách sử dụng KPI để đặt điều khoản.
• Incentive token khuyến khích người nắm giữ bằng cách cung cấp phần thưởng cho việc nắm giữ lâu dài.
• Success token cung cấp một công cụ gây quỹ DeFi được cộng đồng phê duyệt và không có doanh số chiết khấu.
• Range tokens cho phép người dùng truy cập vào quỹ mà không chịu áp lực bán hàng như các phương thức gây quỹ truyền thống.
• Call/put option là các tùy chọn truyền thống cho phép DAO cung cấp tính thanh khoản cho tài sản nhàn rỗi, đưa ra các ưu đãi cho các thành viên cộng đồng và mang lại cơ hội yield cho chủ sở hữu token. Tất cả các sản phẩm này đều được thiết kế để giúp các giao dịch DeFi dễ tiếp cận hơn, an toàn hơn và phù hợp hơn với lợi ích của người dùng.

Đối thủ cạnh tranh

Một số đối thủ cạnh tranh của UMA như Synthetix, Chainlink, Pyth…

Optimistic Oracle (OO) của UMA cung cấp giải pháp giải quyết tranh chấp dữ liệu do con người gây ra. Trái ngược với các oracle về nguồn cấp dữ liệu giá thông thường, vốn không linh hoạt và chỉ cung cấp các giá trị đơn lẻ, lặp đi lặp lại vào một chuỗi khối. OO cung cấp cơ chế cân bằng dữ liệu không đầy đủ hoặc không rõ ràng trên các hợp đồng thông minh. Do khả năng cung cấp bất kỳ sự thật nào có thể xác định được từ bên ngoài chuỗi (off-chain), chẳng hạn như dự báo thời tiết hoặc số phiếu bầu. OO có khả năng thích ứng cao hơn các oracle khác, điều này làm tăng triển vọng cho các ứng dụng Web3.

Đúng như tên gọi của nó (UMA – Universal Market Access), UMA mong muốn cung cấp quyền truy cập thị trường toàn cầu và cung cấp cho người dùng quan tâm các công cụ và tài liệu họ cần để phát triển hợp đồng tài chính và tài sản tổng hợp (synthetic asset). Giao thức UMA, cho phép người dùng token hóa hợp đồng từ các thị trường thanh toán truyền thống, là công cụ chính để đa dạng hóa thị trường tài chính và giảm bớt trở ngại gia nhập, từ đó mở đường cho các tổ chức và người cá nhân có cơ hội bình đẳng để có được sản phẩm phái sinh tài chính thông qua token hóa.

Thực trạng của dự án

UMA đã có 2 vòng gọi vốn thành công, vòng seed do IOSG Ventures đầu tư nhưng không tiết lộ số vốn. Vòng thứ hai, UMA đã gọi vốn thành công 2.6 triệu USD từ Blockchain Capital, IOSG Ventures, Wintermute, Amber Group…

So với tham vọng của UMA, thì số lượng người dùng và số lượng tham gia UMA vote còn khá khiêm tốn.

Tokenomic

Các thông số chính của UMA

• Mã Token: UMA
• Mạng lưới: Ethereum
• Tiêu chuẩn Token: ERC-20
• Tổng nguồn cung: 119,151,300 UMA

Bảng phân bổ Tokenomics UMA

• 48.5%: phân bổ cho Founders và Investors
• 35%: phân bổ cho Developers và Users
• 14.5%: phân bổ cho Token Sale
• 2%: cung cấp thanh khoản trên Uniswap

Đến cuối 2023 thì số lượng UMA đã được unlock hết cho các bên.

Token quản trị UMA được sử dụng để vận hành hệ thống giải quyết tranh chấp của UMA, được gọi là cơ chế xác minh dữ liệu (DVM). Sở hữu UMA cho phép bạn đóng góp thông tin về giá cả cho DVM và đóng góp vào các quyết định quản trị giao thức UMA.

Các lợi ích của việc sở hữu UMA bao gồm:

• Kiếm phần thưởng khi bỏ phiếu cho các yêu cầu về giá từ các hợp đồng tài chính bằng cách sử dụng DVM
• Kiếm phần thưởng khi quản lý hệ sinh thái UMA bằng cách bỏ phiếu về các thay đổi thông số và phê duyệt nâng cấp hệ thống

Những người bỏ phiếu tham gia và bỏ phiếu đúng sẽ kiếm được phần thưởng lạm phát (hiện tại là 0,05% tổng nguồn cung), được phân bổ theo tỷ lệ staking.

Khi tổng giá trị của tài sản thế chấp bị khóa trong UMA tăng lên, token UMA được yêu cầu tăng giá trị để đảm bảo tính bảo mật của DVM. DVM được thiết kế với sự đảm bảo kinh tế xung quanh chi phí mà nó sẽ bỏ ra để làm hỏng Oracle và lợi nhuận mà ai đó sẽ nhận được từ việc làm hỏng Oracle. Chi phí làm hỏng DVM được đo bằng chi phí để có được 51% token biểu quyết UMA.

DVM đảm bảo giá để có được 51% token UMA lớn hơn lợi nhuận từ việc làm hỏng DVM, được đo bằng tài sản thế chấp được lưu trữ trong các hợp đồng tài chính được đăng ký với nó. Để đảm bảo sự bất bình đẳng này được duy trì, DVM có thể tính phí đối với các hợp đồng tài chính mà DVM sẽ sử dụng để mua token UMA.

Bỏ phiếu cho các yêu cầu về giá:

• Chủ sở hữu token UMA đôi khi sẽ được yêu cầu bỏ phiếu cho các yêu cầu về giá từ các hợp đồng tài chính trong giai đoạn bỏ phiếu 2 giai đoạn (cam kết và tiết lộ). Mỗi giai đoạn mở trong 24 giờ, vì vậy mỗi giai đoạn bỏ phiếu là 48 giờ.
• Chủ sở hữu token UMA có thể thảo luận về các phiếu bầu của họ trong kênh #voting của UMA Discord trước khi bỏ phiếu
• Chủ sở hữu token UMA có thể sử dụng dApp của Người bỏ phiếu để bỏ phiếu cho các yêu cầu về giá

Quản lý hệ sinh thái UMA:

Chủ sở hữu mã thông báo UMA quản lý hai lĩnh vực của hệ sinh thái UMA:

• Các hợp đồng tài chính sử dụng DVM
• DVM UMA

Kết luận

UMA là một nền tảng hợp đồng tài chính phi tập trung được xây dựng để cho phép tiếp cận thị trường chung. Giải pháp phi tập trung của UMA cho phép chuyển giao rủi ro tài chính một cách tối ưu nhất đối với bất kỳ tài sản cơ bản nào cho bất kỳ cá nhân nào trên toàn thế giới. Giao thức sử dụng các hệ thống và cách tiếp cận  mới để duy trì tài sản thế chấp một cách minh bạch và hiệu quả, đồng thời giải quyết các giao dịch một cách chính xác, cho phép người dùng kiểm soát hoàn toàn các tác động đến lợi nhuận của họ.