Tổng quan

Stablecoin là một mảnh ghép cực kỳ quan trọng trong bất kỳ hệ sinh thái nào. Ngoài những đồng Stablecoin Centralize quan trọng như Tether (USDT) hay USD Coin (USDC) thì những đồng Stablecoin bản địa của hệ sinh thái cũng quan trọng không kém trong việc phát triển hệ sinh thái trong dài hạn. Stablecoin UST là một case study thành công của hệ sinh thái Terra, còn aUSD là Stablecoin được xây dựng làm trung tâm của toàn hệ sinh thái Polkadot.

Vậy aUSD có gì khác biệt với UST để cạnh tranh và phát triển?

Cùng đọc bài phân tích dưới đây của GFS Blockchain để làm rõ vấn đề này nhé.

TerraUSD (UST) và Acala USD (aUSD) là gì

TerraUSD (UST)

Stablecoin là tính năng chính của giao thức Terra: tài sản tiền mã hóa theo dõi giá của một loại tiền tệ cơ bản. Người dùng tạo ra Terra mới bằng cách đốt cháy Luna. Stablecoin được đặt tên cho các đối tác fiat của chúng. Ví dụ Stablecoin Terra cơ sở theo dõi giá SDR của IMF, được đặt tên là TerraSDR hoặc SDT. Các mệnh giá Stablecoin khác bao gồm TerraUSD (UST), TerraKRW (KRT), CAT, CHT, CNT… Tất cả các mệnh giá Terra đều tồn tại trong cùng một nhóm. UST hiện chiếm tỷ trọng lớn nhất trong giao thức Terra, là Stablecoin chính của hệ sinh thái Terra. Để dễ theo dõi, bài viết này dùng UST để nói chung cho Stablecoin Terra.

Acala USD (aUSD)

Giao thức stablecoin Acala USD (aUSD) cho phép một loại tiền tệ ổn định chuỗi chéo, phi tập trung, đóng vai trò là stablecoin gốc của hệ sinh thái Polkadot và Kusama. aUSD được đúc từ nhiều loại tài sản dự trữ. Điều này cho phép người sở hữu tài sản dự trữ kiếm tiền, chi tiêu, giao dịch và tiếp cận các dịch vụ khác mà không có sự biến động về giá trong khi vẫn giữ quyền sở hữu tài sản dự trữ của họ. Acala USD được chốt với đô la Mỹ.

Cơ chế hoạt động

TerraUSD (UST)

UST được tạo ra bằng cách đốt Luna. Có thể hiểu một cách đơn giản như sau, toàn bộ nền kinh tế Terra như 2 hồ bơi:

• Một dành cho UST
• Một dành cho Luna

Để duy trì giá UST, nguồn cung cấp Luna thêm vào hoặc trừ đi nguồn cung của UST. Người dùng đốt Luna để đúc UST và đốt UST để đúc Luna, tất cả đều được khuyến khích bởi mô-đun thị trường thuật toán của giao thức. 

Acala USD (aUSD)

Khác với UST, Stablecoin aUSD được mint bằng cách gửi một tài sản dự trữ được chấp nhận (tài sản thế chấp), ví dụ như DOT để tạo một kho tiền khoản vay được gọi là vị thế Nợ thế chấp (CDP).

Việc đóng mở vị thế Nợ thế chấp (CDP) được thực hiện thông qua giao thức Honzon.

Khác biệt  trong quản lý rủi ro hoạt động của hệ thống

UST

Khi thị trường lên, mọi thứ đều tốt, nhưng khi thị trường xuống, tất cả đều sẽ được kiếm chứng, qui luật thị trường luôn như thế.

Vậy rủi ro mất Peg 1:1 với USD xảy ra khi nào?

Chúng ta cùng đi vào các tình huống xấu như sau:

Thị trường BTC dump mạnh => Các đồng coin khác kể cả Luna sẽ dump mạnh => Tâm lý sợ hãi, panicsell toàn thị trường => Điều gì sẽ xảy ra?

Khi giá BTC giảm mạnh => Luna giảm giá mạnh => xu hướng bán Luna ra UST. Nếu giữ UST thì mọi thứ vẫn ổn, nhưng nếu tiếp tục swap UST sang USDT do sợ hãi… Điều này nghĩa là Luna giảm, đồng thời nhu cầu UST cũng giảm mạnh, việc mất peg 1:1 là khó tránh khỏi. Nhưng chưa, nếu vòng lặp này tiếp tục xảy ra, sự hoảng loạn lan rộng => Hiệu ứng Domino sẽ làm đổ vỡ Stable coin UST. Đây là điều mà không ai mong muốn, nhưng không gì là không thể xảy ra.

Vấn đề đáng lo ngại tiếp theo với UST đó là Anchor 

Anchor hiện là nền tảng lending lớn nhất hệ sinh thái Terra, và nhu cầu UST chiếm phần lớn từ người dùng gởi tiền trên Anchor. Với mức lãi suất huy động lên đến 20% và hiện nay là 18.5% thì nhu cầu gởi tiền vào Luna để kiếm lợi nhuận là rất lớn. Cùng xem xét các yếu tố sau:

• Tỷ lệ hiện tại cho vay của Anchor đạt  khoảng 20%/năm so với tiền gởi. Lãi suất tiết kiệm hiện trên Anchor là 18.5%/năm.
• Với 1000UST gởi vào Anchor, Anchor phải trả lãi tiết kiệm là 185 UST/1 năm.
• Với tỷ lệ cho vay 20% thì Anchor chỉ cho vay được 200 UST/1 năm. Giả sử Anchor tăng mức lãi suất cho vay lên 50% /1 năm ( điều giả sử này xác xuất xảy ra gần như là 0) thì doanh thu từ cho vay của Anchor là 100UST => so với tiền trả lãi 185 USTcho người gởi tiết kiệm thì Anchor lỗ nặng => Muốn tồn tại thì phải bù lỗ.

Anchor được bù lỗ dựa trên dự trữ tức thời từ nguồn tiền được bơm liên tục từ LFG ( Luna Foundation Guard).

Anchor được bù lỗ dựa trên dự trữ tức thời từ nguồn tiền được bơm liên tục từ LFG ( Luna Foundation Guard).

• Dự trữ lợi tức ngày càng tăng cho thấy rằng lợi tức trên tài sản thế chấp mà người vay đặt cọc tại Anchor lớn hơn lợi tức trả cho người gửi tiền. Dự trữ lợi tức giảm có nghĩa là lợi tức trả cho người gửi tiền đang cao hơn lợi tức ký quỹ của tài sản thế chấp của người đi vay.

Xem biểu đồ bên dưới, chúng ta có thể thấy, chỉ trong vòng 30 ngày, dự trữ tức thời đã giảm gần 150 triệu UST, nghĩa là số còn lại cũng cầm cự được trong 60 ngày nữa.

Điều gì sẽ xảy ra? Nếu thị trường vẫn tiếp tục xấu đi, người đi vay càng giảm lại, không sớm thì muộn Anchor phải tiếp tục giảm lãi suất tiền gởi vì tiền LFG bơm vào quỹ dự trữ là có giới hạn. Viễn cảnh người người ồ ạt rút tiền khởi Anchor nếu xảy ra như những bank truyền thống khác. Việc rút tiền ồ ạt sẽ làm mất thanh khoản hệ thống và dẫn đến sụp đổ cả hệ thống, đây là lúc bi kịch với UST xảy ra => UST bị swap sang USDT và Luna thì giảm giá => đồng Stablecoin UST sụp đổ.

• Nhu cầu hiện tại của UST đến phần lớn từ Anchor, chứ chưa phải đến từ các dApp trong toàn hệ sinh thái Terra. Nếu nền tảng Anchor gặp rủi ro, thì có lẽ toàn bộ hệ sinh thái Terra sẽ lâm nguy, và rủi ro của UST là rất lớn. Ngoài ra, nếu thị trường đi vào tình trạng “ngủ đông” thì thách thức an toàn của UST sẽ là rất lớn.

aUSD

Mô hình hoạt động của aUSD khá giống với DAI của Dao Maker, tức là dựa trên mô hình “vị thế nợ thế chấp”  (CDP). Vậy rủi ro gặp phải của aUSD là gì?

• Rủi ro dành cho người dùng

aUSD cho bạn thế chấp các đồng tiền mã hóa như DOT, KSM và các dẫn xuất của chúng như L-DOT, Lc-DOT, L-KSM, Lc-KSM, ACA, và sắp tới có thể là BTC, ETH… để mint ra aUSD. Với thị trường crypto có biến động lớn và bất ngờ, bạn thử tưởng tượng 1 thời điểm nào đó, BTC “giảm mạnh” trong thời gian ngắn, các đồng tiền mã hóa khác đều “giảm rất mạnh” theo => do sử mô hình CDP nên nếu mức giảm này vượt ngưỡng quy định và trong thời gian ngắn, bạn không đủ tiền “deposite” để hoàn trả, tài sản của bạn sẽ bị thanh lý. Rủi ro bị thanh lý tài sản tiền mã hóa trong thời gian ngắn mà không đủ thời gian để xoay sở thực sự là điều đáng lo ngại nhất đối với người dùng.

• Rủi ro đối với hệ thống

Hiệu quả sử dụng vốn thấp và khả năng mở rộng qui mô chậm.

Nếu người dùng có 5 DOT, giả sử giá DOT là 20USD tức là tài sản 1000USD, tỷ lệ thanh lý là 200% và tỷ lệ tài sản đảm bảo ở mức 250% thì bạn được mint 400 aUSD.

Tỷ lệ tài sản đảm bảo càng cao thì mức an toàn của hệ thống càng cao nhưng ngược lại hiệu quả sử dụng vốn lại càng giảm => khả năng mở rộng quy mô đồng aUSD thấp hơn so với khả năng. Ngược lại, nếu tỷ lệ tài sản đảm bảo giảm xuống, nghĩa là hiệu quả sử dụng vốn cao hơn, qui mô đồng aUSD sẽ được mở rộng cao hơn so với khả năng và như vậy rủi ro hệ thống lại tăng lên. Vì vậy, với mức an toàn vốn cho phép, quy mô đồng aUSD tăng lên chỉ khi người dùng hệ sinh thái Acala nói riêng và Polkadot nói chung tăng lên, còn nếu mở rộng qui mô bằng việc giảm tỷ lệ tài sản đảm bảo thì đây là rủi ro rất lớn đối với hệ thống, mà nếu bạn xem phim “The Big Short” bạn sẽ thấy hậu quả lớn đến mức nào.

=> Về phía người dùng, rủi ro của aUSD là cao hơn so với UST. Tuy nhiên, về phía hệ thống thì rủi ro của aUSD thấp hơn so với UST. Mô hình của aUSD đòi hỏi sự nỗ lực rất lớn của hệ sinh thái Acala và Polkadot để lôi kéo người dùng đến sử dụng khi đó hệ thống mới phát huy hiệu quả và quy mô sẽ được mở rộng lên.

Khác biệt trong khả năng mở rộng quy mô

UST

• Khả năng tăng quy mô nhanh chóng

– Hiện tại vốn hóa thị trường của UST đã lên đến hơn 18 tỷ USD, với TVL của hệ sinh thái Terra là khoảng gần  25 tỷ USD, chủ yếu đến từ nền tảng Anchor chiếm hơn 60% TVL của cả hệ.

– Việc sử dụng lãi suất cho vay 20% và nay là 18,5% đã kích thích như cầu sử dụng UST để gởi vào Anchor nhận lãi. Với cơ chế hoạt động linh hoạt trong cách tạo ra UST giúp nhanh chóng mở rộng qui mô mà không gặp quá nhiều rào cản mà đồng aUSD hay USDT gặp phải.

• Không giới hạn

Với cơ chế co giãn bằng cách đốt hoặc mua lại Luna để tạo ra hay giảm UST lưu thông, điều này cho phép tạo ra UST theo nhu cầu à chỉ cần “có cầu” UST bao nhiêu thì “có cung” UST bấy nhiêu.

aUSD

• Khả năng mở rộng chậm hơn UST nhưng nhanh hơn USDT

– Nếu USDT bị hạn chế bởi việc cần có USD để bảo chứng phát hành thì aUSD chỉ cần tài sản đảm bảo là các loại tiền mã hóa (được chấp nhận) của Acala.

– Nên việc mở rộng quy mô rõ ràng là nhanh chóng và dễ dàng hơn nhiều.

– Nhưng nếu so với UST, thì hiệu quả hoạt động của aUSD sẽ thấp hơn so với UST do việc sử dụng tỉ lệ tài sản đảm bảo cao hơn để tăng mức độ an toàn hệ thống.

• Bị giới hạn trong mức không giới hạn

– Với CDP, người dùng chỉ được mint ra USD ở mức giới hạn với tỷ lệ tài sản đảm bảo. Điều này giới hạn lượng aUSD thấp hơn mong muốn thực tế của người dùng.

– Tuy nhiên, số lượng tài sản tiền mã hóa là cực kỳ lớn, Acala ban đầu chỉ cho phép 1 số tài sản cơ bản như DOT, ACA có thể là BTC, ETH nhưng tương lai có thể cho phép đa dạng tài sản khác thì quy mô aUSD sẽ tăng không ngừng, tất nhiên sẽ không bằng với UST nhưng so với USDT thì có thể mở rộng hơn sẽ rất nhiều.

Tổng kết

Thị trường Crypto không ngừng trưởng thành và lớn mạnh, nhu cầu sử dụng vốn ngày càng cao và do đó việc tăng quy mô Stablecoin để đáp ứng là rất cần thiết.

Nếu UST chứng minh họ có thể nhanh chóng mở rộng quy mô như thế nào thì aUSD lựa chọn con đường phát triển nhanh và bền vững.

Tuy vậy, aUSD dù được định vị là Stablecoin trung tâm của cả hệ sinh thái Polkadot, nhưng hệ sinh thái Polkadot cũng chỉ mới bắt đầu phát triển, và aUSD cần rất nhiều công việc phải làm.

Cả UST và aUSD là 2 đồng Stablecoin ra đời trong lúc thị trường “bullrun”, nếu so với USDT (đại diện cho đồng Stablecoin được bảo chứng bằng USD) thì tuổi đời còn quá non trẻ, cả 2 chưa trải qua thị trường “bear”. Do vậy cần được kiểm chứng trong thời gian tới, đặc biệt giai đoạn thị trường “downtrend” để chứng minh tính ưu việt của mình.