Người Mỹ hiện đang phải đối mặt với giá tiêu dùng cao hơn rõ rệt khi họ bước vào mùa mua sắm nghỉ lễ quan trọng. Điều này thể hiện mức tăng hàng tháng mạnh nhất trong khoảng 30 năm.
Theo Cục Thống kê Lao động cho biết, giá tiêu dùng tăng 6,2% so với cùng kỳ năm trước, tăng nhẹ so với mức tăng 5,4% của tháng trước. Lạm phát cơ bản sau khi loại trừ chi phí thực phẩm và nhiên liệu đã tăng 4,6% trong tháng. Sau gần một thập kỷ khi lạm phát chỉ dao động nhẹ từ 1% đến 2% hàng năm, với đợt tăng giá chóng mặt như hiện nay, các hộ gia đình đang phải đối mặt với những cú sốc tài chính và ngân sách.
Sau khi Mỹ dần ổn định và thoát khỏi đại dịch, lạm phát đã bắt đầu tăng vọt vào tháng tư, nhu cầu của người tiêu dùng đối với hàng hóa như ô tô, xăng dầu và đồ nội thất đã đẩy giá cả tăng lên. Đồng thời, nhiều công ty đang phải vật lộn với tình trạng thiếu lao động cũng như những khó khăn trong chuỗi cung ứng, khiến một số sản phẩm và dịch vụ khó được bảo đảm hơn.
Sau khi dữ liệu mới nhất được công bố, Ian Shepherdson, nhà kinh tế trưởng tại Pantheon Macroeconomics, lưu ý: “Sự tuyệt vọng và hơn thế nữa sẽ xảy ra”. “Câu chuyện cơ bản ở đây vẫn là sự kết hợp của những hạn chế từ nguồn cung, chi phí lao động tăng cao và việc mở cửa trở lại, mặc dù sau này đây chỉ là vấn đề nhỏ.”
Dưới đây là những yếu tố góp phần lớn nhất vào sự gia tăng lạm phát của tháng trước, với mức tăng giá trong tháng 10 dựa trên dữ liệu hàng năm:
- Dầu mazut: tăng 59,1%
- Xăng: 49,6%
- Dịch vụ khí gas sinh hoạt (đường ống): 28,1%
- Ô tô và xe tải đã qua sử dụng: 26,4%
- Thịt bò: 20,1%
- Thịt lợn: 14,1%
- Xe mới: 9,8%
- Điện: 6,5%
- Thức ăn: 5,3%
- Dịch vụ vận tải: 4,5%
- Quần áo: 4,3%
- Kho, bãi: 3,5%
Trong một tuyên bố hôm thứ Tư, Tổng thống Joe Biden chia sẻ rằng việc kiềm chế lạm phát là ưu tiên hàng đầu. Tổng thống Biden cho biết sự gia tăng chi phí năng lượng là một trong những tác động hàng đầu gây nên lạm phát và ông đang làm việc để giải quyết vấn đề này.
“Tôi đã chỉ đạo Hội đồng Kinh tế Quốc gia của mình theo đuổi các biện pháp nhằm cắt giảm những chi phí này và đã yêu cầu Ủy ban Thương mại Liên bang trả đũa những hành vi thao túng thị trường hoặc làm giá trong lĩnh vực này”. “Các mức tăng giá khác phản ánh cuộc đấu tranh đang diễn ra trong việc khôi phục các hoạt động kinh tế khi bắt đầu giai đoạn khởi động lại.”
Có phải là “nhất thời” hay không?
Trong khi, Cục Dự trữ Liên bang vẫn xem lạm phát cao hơn trong năm nay như một vấn đề “nhất thời”, thì các nhà kinh tế hiện dự đoán rằng lạm phát không có khả năng ổn định lại mức trước năm 2021 trong vòng vài tháng tới – và dự báo rằng có thể giá cả cao hơn sẽ kéo dài đến năm 2022.
Rubeela Farooqi – nhà kinh tế trưởng Hoa Kỳ tại High Frequency Economics cho biết trong một báo cáo nghiên cứu hôm thứ Tư rằng “Sự phân chia chuỗi cung ứng đang diễn ra và sự mất cân bằng giữa cung/cầu tiếp tục thúc đẩy các chỉ số lạm phát”. “Nhìn chung, những thay đổi trong 12 tháng đang diễn ra cao hơn mức mà các quan chức Fed dự kiến và dữ liệu CPI ngày hôm nay lại càng đi ngược lại với quan điểm “nhất thời’.”
Tuy nhiên, Farooqi nói thêm,”Hãy giữ kỳ vọng rằng khi đại dịch tiếp tục giảm bớt, các chuỗi cung ứng sẽ được điều chỉnh.”
Đầu năm nay, một trong những nguyên nhân hàng đầu của lạm phát là ô tô đã qua sử dụng và ô tô mới mặc dù những mặt hàng này thường không được mọi người mua thường xuyên. Tuy nhiên, giá cả hiện nay đang tăng lên đối với các mặt hàng được hầu hết người tiêu dùng mua hàng ngày, chẳng hạn như xăng để đổ xăng và thực phẩm tại cửa hàng tạp hóa.
Ngoài ra, giá thuê nhà đã tăng nhanh trong tháng 10, làm tăng thêm gánh nặng về tài chính cho một số người tiêu dùng. Các nhà kinh tế lưu ý, tất cả những vấn đề này có thể khiến Fed tăng lãi suất sớm hơn dự kiến nhằm điều chỉnh nhu cầu tiêu dùng và kiềm chế lạm phát.
Kathy Bostjancic – nhà kinh tế tài chính Mỹ tại Oxford Economics, lưu ý trong một báo cáo được đưa ra sau khi con số lạm phát được công bố: “Nhu cầu tăng mạnh và nguồn cung hạn chế sẽ khiến lạm phát tăng cao hơn vào đầu năm 2022, có thể dẫn đến việc Fed tăng lãi suất sớm hơn so với dự báo của của chúng tôi là vào tháng 12 năm 2022”
