Hầu hết các dapp ngày nay thực tế không phải là các ứng dụng phi tập trung thực sự. Nếu bạn cần rời khỏi ứng dụng để bắt đầu sử dụng, thì đó không phải là một ứng dụng thực sự – chỉ là một giao diện mà thôi.
Nếu người dùng phải tự mình tham gia thông qua các sàn giao dịch và quản lý nhiều tài khoản và các khoản phí gas và cầu nối, liệu bạn đang có xây dựng một ứng dụng không? Có lẽ là không – điều này có thể giải thích tại sao chỉ có một vài triệu người trên thế giới đang sử dụng các dapp hiện nay.
Nếu chúng ta muốn thấy sự chấp nhận rộng rãi Web3 bởi vì chúng ta tin rằng một internet mở hơn, phi tập trung hơn và trao quyền làm chủ cho tất cả mọi người sẽ là bước phát triển tiếp theo, thì chúng ta sẽ cần làm tốt hơn nữa.
Câu chuyện phổ biến nhất trong Web3 ngày nay là cấu trúc mô đun, hay việc tách các lớp chức năng khác nhau của một blockchain ra thành nhiều phần. Có nghĩa là lớp thanh toán, lớp data availability (DA), lớp dữ liệu và thực thi đều riêng biệt vì mục tiêu mở rộng. Các layer 2, các opstimistic rollup và ZK rollup, các lớp DA, các sidechain, và các kênh trạng thái đều là những ví dụ về các giải pháp mô đun.
Sự gia tăng của các blockchain và rollup đã dẫn đến một trải nghiệm kém hơn cho người dùng và nhà phát triển. Hệ thống mô đun và một thế giới với nhiều chuỗi dẫn đến sự phân mảnh của thanh khoản, ứng dụng và người dùng – sự phức tạp đáng kể trong trải nghiệm người dùng mà không người dùng truyền thống nào mong đợi được thủ. Điều này cũng áp dụng cho các nhà phát triển. Họ cảm thấy áp lực phải làm việc với một bộ công nghệ cụ thể trong khi giới hạn đối tượng khách hàng cho ứng dụng của họ. Bây giờ khi bạn xây dựng một dapp, bạn đang phải thu mình vào một thị trường với khả năng tiếp cận nhỏ bằng cách chọn một chuỗi duy nhất.
NEAR muốn đề xuất một tầm nhìn tốt hơn cho toàn bộ hệ sinh thái Ethereum và toàn bộ Web3: hãy cùng nhau làm việc để thúc đẩy sự đón nhận của đại chúng thông qua Chain abstraction. Ý tưởng là các blockchain phải được trừu tượng hóa để không làm cản trở đầu vào hoặc tương tác. NEAR đã tập trung vào tầm nhìn này từ năm 2018 và hiện nay đã đạt được số người dùng cao nhất trong Web3: 12,4 triệu tài khoản hoạt động hàng tháng và tổng cộng 34 triệu tài khoản.
Điều này sẽ trông như thế nào đối với người dùng?
Hãy tưởng tượng cách sử dụng một ứng dụng phi tập trung nên hoạt động thực sự: giao dịch qua các mạng và luân chuyển giữa các trải nghiệm một cách dễ dàng, tất cả trong một giao diện duy nhất. Ví dụ, Alice lấy điện thoại và mở KAIKAI từ màn hình khóa. Cô ấy đặt một ly sinh tố từ một cửa hàng địa phương và thấy trong ứng dụng có một ưu đãi giảm giá từ cửa hàng quần áo yêu thích của mình, Maison, và đặt mua một đôi giày cho mùa xuân. Alice nhận thấy cô ấy đã kiếm đủ phần thưởng KAICHING để nhận một huy hiệu từ Maison, dù không biết là một NFT trên Polygon, cô ấy vẫn có thể dùng nó để đổi thưởng trong tài khoản của mình.
Khi cô ấy lướt Maison trên ứng dụng KAIKAI vào buổi tối hôm đó, cô ấy nhận thấy huy hiệu mới của mình đem đến một ưu đãi để mua vé cho một sự kiện độc quyền tại cửa hàng với một DJ mà cô ấy thích. Cô ấy mua vé bằng KAICHING và nhận được 2 vé mà cô ấy vẫn không biết là một NFT trên Arbitrum. Vì cô ấy có lượt mời một người, Alice mời người bạn Bob đến và gửi địa chỉ của mình cho Alice.
Bob gửi địa chỉ NEAR của mình cho Alice và mở ứng dụng của mình để xem vé. Anh ta gửi cho Alice một số ETH để cảm ơn lời mời và xem các loại crypto khác mà anh ta có trong tài khoản. Vì anh ta đang trên tàu điện ngầm và có một chút thời gian, anh ta quyết định mua một số BTC và vay bằng USDC để anh ta có thể tạo ra một NFT Fighting Dragon trên Magic Eden. Bạn của anh ta, Charles, đã nhắn tin cho anh ta trước đó để anh ta có thể chơi với nhau trong trò chơi Year of the Dragon trên NEAR, nơi những con rồng của họ có thể đấu nhau để kiếm tiền mà họ có thể đặt cược.
Tất cả các tương tác và giao dịch này có thể diễn ra trong một giao diện duy nhất và hoàn toàn trên nhiều blockchain khác nhau, như NEAR, Ethereum, Polygon và Arbitrum. Người dùng không cần phải quan tâm đến các chi tiết kỹ thuật về từng blockchain, mà chỉ cần tập trung vào việc sử dụng các ứng dụng và giao dịch một cách thuận tiện và trực quan.
Điều này có thể được đạt được thông qua việc xây dựng một lớp trừu tượng hoạt động trên các blockchain khác nhau, giúp đơn giản hóa việc tương tác và di chuyển dữ liệu giữa chúng. Các ứng dụng phi tập trung có thể tích hợp với lớp trừu tượng này để cung cấp trải nghiệm người dùng mượt mà và liền mạch trên nhiều blockchain.
Làm cách nào để chúng ta thực hiện được Chain Abstraction?
Mỗi người xây dựng ứng dụng trong Web3 sẽ được hưởng lợi từ việc có thể tiếp cận một thị trường tiềm năng rộng lớn như trong ví dụ này (tức là bất kỳ ai sử dụng ứng dụng). Trong khi hiện nay, các nhà phát triển chọn mạng dựa trên việc tiếp cận thanh khoản hoặc người dùng của một rollup hoặc chain cụ thể, trong tương lai của chain abstraction, họ chỉ cần xây dựng với công nghệ tốt nhất. Người dùng sẽ tìm đến những trải nghiệm tốt nhất.
Hãy tưởng tượng nếu người dùng Gmail không thể gửi tin nhắn đến địa chỉ Outlook – điều đó không hợp lý. Điều tương tự cũng đúng với địa chỉ Web3. Giả định cốt lõi của chain abstraction là: người dùng cuối không quan tâm đến blockchain cơ bản, họ chỉ muốn ứng dụng hoạt động. Trên thực tế, blockchain chỉ đơn giản là cơ sở hạ tầng để nhận giá trị từ Web3: bảo mật tài sản, cơ hội kinh tế, loại bỏ trung gian trong các giao dịch, danh tính toàn cầu không cần cấp phép, xuất xứ dữ liệu, trải nghiệm giải trí và nhiều hơn nữa.
Mục tiêu cốt lõi của chain abstraction là giải quyết vấn đề phân mảnh ngày càng tăng của Web3. Mặc dù điều này sẽ rõ nhất ở tầng trải nghiệm người dùng, nhưng tình trạng phân tán này của thanh khoản và tài khoản có thể được thực hiện nhờ sự đổi mới tại tầng bảo mật.
Zero knowledge – ZK giới thiệu một phương pháp hoàn toàn mới về bảo mật sổ cái. Trước đây, người ta cần tin tưởng vào một tập hợp phi tập trung của các người xác minh, nhưng bây giờ ngay cả một máy tính đơn lẻ cũng có thể chứng minh rằng các quy tắc đã được tuân thủ với một bằng chứng đơn giản. Điều này có nghĩa là trước đây, các nhà phát triển sẽ buộc phải xây dựng trên một chuỗi chung hoặc tiêu tốn tài nguyên khổng lồ để triển khai một chuỗi mới, nhưng bây giờ họ chỉ cần khởi chạy nó trên máy chủ đơn lẻ của mình.
Mô hình mới này giới thiệu khái niệm thanh toán chéo: khi càng có nhiều chuỗi trở thành ZK đầy đủ, nếu một số bằng chứng được xuất ra trên các chuỗi khác, không có cách nào để hoàn tác lại chuỗi này mà không hoàn tác các chuỗi khác. Các giao dịch từ một chuỗi cũng có thể được giải quyết trên nhiều chuỗi khác thông qua bằng chứng ZK. Điều này cung cấp bảo mật lưới mạng khi tất cả các bằng chứng liên tục được tổng hợp, cho phép việc di chuyển an toàn của tài sản giữa các chuỗi.
Để đạt được bảo mật thống nhất, hai điều cần thiết đó là: DA, cung cấp cách thức để các chain đồng bộ ngay cả khi nhà điều hành không trực tuyến, và một sequencer phi tập trung cho các ứng dụng không có nhà điều hành trung tâm.
Lớp tiếp theo là lớp định danh với bảo mật thống nhất. Người dùng có thể có một địa chỉ trên tất cả các chuỗi có thể và di chuyển tài sản giữa chúng một cách tự do. Từ quan điểm của người dùng, điều này nên là một tài khoản duy nhất mà họ tương tác với các ứng dụng trên các chuỗi khác nhau, và tài sản sẽ được cầu nối hoặc trao đổi tự động.
Tôi gọi lớp này là “tổng hợp tài khoản” và sẽ chia sẻ thêm thông tin chi tiết về nó trong một bài viết khác sắp tới. NEAR sẽ ra mắt phiên bản tiếp theo của FastAuth vào tháng 3 năm 2024, sẽ có bản đồ cho các địa chỉ NEAR đến địa chỉ EVM, Bitcoin và các địa chỉ khác. Các tài khoản NEAR có thể yêu cầu ký giao dịch cho một chuỗi khác. Điều này cho phép họ xây dựng ứng dụng đa chuỗi trực tiếp như hợp đồng thông minh trên NEAR.
Lớp cuối cùng là thống nhất lớp trải nghiệm, hoặc lớp ứng dụng (ví dụ: DapDap) – cung cấp một cách để tương tác với các ứng dụng trên các chuỗi khác nhau mà không cần người dùng chuyển đổi hoặc cần rời khỏi một giao diện duy nhất. Một giao diện người dùng phân tán có thể cung cấp các thành phần dễ dùng để xây dựng theo hướng chain abstraction. NEAR có thể đạt được điều này thông qua NearJS, kết hợp việc chỉ mục dữ liệu và giao diện người dùng phân tán – phiên bản V2 cũng sẽ ra mắt vào tháng 3 năm 2024.
Làm cách nào NEAR đang hiện thực hóa Chain Abstraction?
Hệ sinh thái NEAR đã xây dựng hướng tới tầm nhìn trừu tượng hóa chuỗi từ khi bắt đầu vào năm 2018, tập trung vào tính ứng dụng, mô hình tài khoản linh hoạt và một blockchain có khả năng mở rộng cao có thể hỗ trợ các ứng dụng thông thường với hàng tỷ người dùng. Ngày nay, bộ công cụ của NEAR đã mở rộng để hỗ trợ chain abstraction đầy đủ trên các chuỗi và tất cả các loại ứng dụng.
– Blockchain có khả năng mở rộng có thể phát triển lên đến hơn 1 tỷ tài khoản hoạt động hàng ngày.
– Bộ công cụ bảo mật bao gồm NEAR DA, zkWASM (hợp tác với Polygon Labs) và Fast Finality được cung cấp bởi EigenLayer.
– Bộ tổng hợp tài khoản cho phép thực hiện giao dịch trên tất cả các chuỗi bằng cách sử dụng một tài khoản duy nhất.
– Lớp dữ liệu hỗ trợ mọi thứ từ các chuỗi monolithic, chuỗi tích hợp, modular, chuỗi riêng tư và chuỗi permissioned đến việc truy vấn dữ liệu theo một giao thức đồng nhất.
– Các bộ truyền đạt lệnh có thể thực thi lệnh phức tạp trên các chuỗi bằng cách sử dụng cơ sở hạ tầng này.
– Giao diện người dùng phi tập trung cho người dùng khả năng khám phá ứng dụng trên nhiều chuỗi thành một trải nghiệm duy nhất.
– Ví (ứng dụng) siêu tiện ích thân thiện với người dùng và cung cấp một cách để truy cập vào toàn bộ Web3 mà không cần chuyển mạng hoặc giao dịch với các biểu tượng gas và cầu nối.
Quan trọng, mỗi lớp này đều hỗ trợ nhà phát triển từ khắp nơi trong Web3, bao gồm Ethereum, rollups & L2s và xa hơn nữa – tương lai đa chuỗi đang trở thành tương lai chain abstraction.
Bài viết được lược dịch từ bài viết của tác giả Illia Polosukhin, Co-Founder của NEAR Protocol
