Tổng quan
Layer 2 Rollup là một giải pháp mở rộng được rất nhiều người chú ý hiện nay. Nó không chỉ giúp cho người dùng có thể giao dịch với mức phí rẻ, tốc độ cao mà còn kế thừa tính bảo mật tuyệt đối từ Ethereum. Chính vì thế, mặc dù “sinh sau đẻ muộn”, các Layer 2 như Arbitrum, Optimism vẫn vượt mặt nhiều Layer 1 “lão làng” về lượng người dùng, dòng tiền lẫn số lượng giao dịch.
Tuy nhiên, mấy ai biết rằng, bên trong vẻ ngoài hào nhoáng của hiệu suất tăng thêm đó, Layer 2 đã phải đánh đổi bằng một trong những giá trị cốt lõi nhất của blockchain – tính phi tập trung. Có thể nói 100% các Layer 2 Rollup có mặt trên thị trường hiện nay đều được kiểm soát bởi một hoặc một vài tổ chức (team dự án và backers), chứ không phải một cộng đồng phi tập trung đúng nghĩa.
Để giải quyết bài toán đó, Astria đã được ra đời. Với mạng lưới decentralized sequencer, Astria có sứ mệnh đem đến tính phi tập trung cho Layer 2, đồng thời gián tiếp phủ định “tam đề bất khả thi” của blockchain.
Astria là gì? Tại sao dự Astria lại cần thiết?
Vấn đề hiện tại
Với nhu cầu ngày càng tăng của người dùng, Ethereum dần trở nên chậm chạp, đắt đỏ và thiếu khả năng mở rộng. Việc người dùng phải trả gần $100 cho 1 lệnh swap, hoặc chờ đợi hàng tiếng đồng hồ để được xác thực không phải là một chuyện lạ trên mạng lưới này. Như một hệ quả tất yếu, các Layer 1 có chi phí rẻ, tốc độ cao, khả năng xử lý hàng nghìn giao dịch/ giây (so với 45 TPS của Ethereum) nở rộ nhanh chóng và chiếm lấy thị phần, điển hình như BNB, Polygon, hay “Ethereum killer” – Solana….
Tuy vậy không phải cứ nhanh – bổ – rẻ là tốt, đây thực chất chỉ là một câu chuyện luẩn quẩn của các giải pháp công nghệ blockchain, hay còn gọi là “tam đề bất khả thi”: Ethereum có tính phi tập trung và bảo mật nhưng không có khả năng mở rộng. Trong khi các Layer 1 khác có tính bảo mật và khả năng mở rộng, nhưng không có được tính phi tập trung.
Tính phi tập trung là giá trị lớn nhất của Ethereum
Tính phi tập tung chính là thước đo độ trung thực, sự an toàn và khả năng chống kiểm soát độc quyền. Để dễ hiểu thì chúng ta có thể nhìn vào 2 trường hợp cụ thể sau:
- Ethereum: là mạng lưới phi tập trung nhất thế giới (600 nghìn validator) với độ bảo mật cao. Chính vì thế Ethereum không bao giờ bị tấn công (bởi nếu muốn tấn công Ethereum sẽ cần phải “gom” một lượng lớn ETH lên tới hàng chục tỷ đô) cũng như duy trì được sự ổn định của mình kể từ khi thành lập đến nay (chưa bao giờ bị sập mạng vì không cá nhân/ tổ chức nào có thể tùy ý kiểm soát mạng lưới).
- Solana: là mạng lưới nhanh – rẻ hàng đầu, mặc dù có số lượng validator khá lớn (1700+ validator), nhưng chỉ 33 validator đã có thể nắm quyền “ngắt – mở” mạng. Chính vì thế, nếu hacker muốn tấn công vào mạng lưới, họ đơn giản là tìm cách hack vào 33 validator này. Ngoài ra, độ tập trung cao cũng khiến Solana không ổn định, validator có thể tùy ý đóng mạng lưới bất kì lúc nào (khoảng 12 lần kể từ khi thành lập), gây thiệt hại lớn cho người dùng DeFi.
Đối với nhiều trader nhỏ lẻ, tính phi tập trung có lẽ không quá quan trọng, vì chi phí và tốc độ mới là thứ họ quan tâm nhất. Tuy vậy, đối với một tổ chức lớn, cá mập, cá voi,… sở hữu hàng trăm triệu đô, họ lại không quá chú trọng điều này, thay vào đó tính phi tập trung, độ bảo mật và sự ổn định mới là ưu tiên hàng đầu.
Layer 2 hiện tại đang hi sinh tính phi tập trung để đổi lấy khả năng mở rộng
Trước sức ép to lớn từ các nền tảng khác, để có thể duy trì vị thế dẫn đầu, Ethereum cũng buộc phải tung ra một sản phẩm đối trọng gọi là Layer 2. Sử dụng Layer 2 có thể giúp giảm chi phí và tăng tốc độ xử lý giao dịch trên Ethereum, giúp cho nền tảng này trở nên hiệu quả hơn và có thể đáp ứng được nhu cầu ngày càng tăng của người dùng.
—–> Xem thêm: Layer 2 và bài toán chi phí – mở rộng
Tuy nhiên, như một hệ quả tất yếu của “tam đề bất khả thi”, mặc dù có thể kế thừa tính bảo mật từ Ethereum (ưu điểm so với các Layer 1 khác), Layer 2 bị suy giảm tính phi tập trung trầm trọng (nhược điểm so với các Layer 1 khác), điều mà Ethereum vốn dĩ luôn tự hào.
Yếu tố làm giảm tính phi tập trung của các Layer 2 chính là vị trí Sequencer – người có chức năng sắp xếp giao dịch trước khi gửi chúng cho Prover đóng block. Biết rằng, hiện nay hầu hết các rollup đều phụ thuộc vào một Sequencer duy nhất nhằm đẩy nhanh việc xác nhận giao dịch và giảm chi phí.
Trong ngắn hạn, việc này khá hữu ích trong việc mở rộng và phát triển mạng lưới, nhưng trong dài hạn, một hệ thống hoàn toàn đáng tin cậy sẽ quan trọng hơn nhiều. Bởi lẽ Ethereum chỉ có thể kiểm tra tính chính xác của giao dịch (tức là có tính toán đúng hay không) và tính toàn vẹn của dữ liệu (đảm bảo dữ liệu không bị tấn công và thay đổi) nhưng không thể đảm bảo tính trung thực của dữ liệu đầu vào (ví dụ các Sequencer thêm 1 giao dịch bất chính).
Trở nên phi tập trung là một nhiệm vụ khó khăn đối với các Layer 2 Rollup
Vậy tại sao các rollup chưa phi tập trung? Thực tế là điều này rất khó khăn. Tìm kiếm một tập hợp đa dạng các thành phần để tham gia vào một mạng lưới là một công việc mất nhiều thời gian và công sức.
Tập trung vào việc phi tập trung sẽ lấy đi các nguồn lực cần thiết được sử dụng để cải thiện sản phẩm và tính năng chính của rollup. Trong một môi trường cạnh tranh như hiện tại, vì lợi ích chưa tương xứng, không một Layer 2 Rollup nào muốn cải thiện tính phi tập trung.
Giải pháp của Astria
Astria sẽ thay thế Sequencer tập trung, cho phép nhiều rollup chia sẻ chung một mạng lưới Sequencer (Shared Sequencer) phi tập trung duy nhất, đơn giản và bất kì ai cũng có thể tham gia. Mạng lưới này cung cấp khả năng chống kiểm duyệt, chống MEV bot, xác nhận khối nhanh, giao dịch chéo chuỗi,… mà vẫn đảm bảo “tính độc lập” của mỗi rollup tham gia. Với Astria, các Layer 2 rollup sẽ không còn lo lắng quá nhiều về vấn đề chi phí cũng như đội ngũ vận hành, quản lý khi xây dựng hệ thống Squencer phi tập trung.
Hiện tại, Astria đã và đang thử nghiệm Shared Sequencer trên chính Rollup của mình (Astria EVM) thuộc mạng lưới Celestia, trước khi tích hợp nó lên nhiều blockchain EVM khác như Ethereum, Polygon, BNB,…
Mô hình hoạt động của Astria – Shared Sequencer
Mạng lưới Shared Sequencer của Astria là một blockchain trung gian (middleware blockchain) với bộ đặt lệnh phi tập trung chấp nhận giao dịch từ nhiều rollup. Các giao dịch này được sắp xếp vào một khối duy nhất và được lưu vào blockchain cơ sở (Celestia, Ethereum…) mà không cần thực thi chúng.
Sau đó, các rollup có 2 lựa chọn truy xuất dữ liệu để thực thi giao dịch:
1) Truy xuất từ lớp cơ sở
Rollup sẽ thực thi giao dịch sau khi nhận được xác nhận từ lớp cơ sở (gọi là “cam kết chắc chắn”), tuy nhiên cách làm này sẽ khá tốn kém thời gian
2) Truy xuất trực tiếp từ Astria, mà không cần chờ đợi lớp cơ sở xác nhận chúng
Với độ phi tập trung nhất định, Astria có thể cung cấp độ tin cậy rằng thứ tự giao dịch này là cuối cùng bằng một “cam kết mềm”. Với cách làm này, người dùng trên rollup sẽ nhận được xác nhận khối nhanh chóng. Biết rằng, tất cả các giao dịch vẫn nhận được “cam kết chắc chắn” này với tốc độ của lớp cơ sở, các xác nhận “mềm” chỉ là tính năng bổ sung mà Astria cung cấp cho các rollup nếu họ chọn sử dụng nó.
Sau khi có dữ liệu, Layer 2 rollup sẽ loại bỏ giao dịch từ các rollup khác, thực thi giao dịch và cập nhật kết quả vào trạng thái trước đó của họ (state root).
Công nghệ và sản phẩm của Astria
Dịch vụ phi tập trung hóa
Vì Astria tách rời việc sắp xếp giao dịch và thực thi giao dịch, các sequencer trong mạng lưới không cần lưu trạng thái của bất kỳ rollup nào, và cũng như không cần quan tâm đến số lượng rollup đang sử dụng nó. Do đó, Astria có thể cung cấp dịch vụ phi tập trung cho một số lượng rollup tùy ý.
Những rollup này được hưởng lợi từ các cam kết chống kiểm duyệt chỉ có thể được cung cấp bởi một mạng lưới phi tập trung, mà không cần phải thiết lập nó. Từ đó họ có thể tập trung vào việc phát triển sản phẩm, cải thiện hiệu suất, xây dựng các đặc tính năng độc đáo, đem lại trải nghiệm tốt hơn cho người dùng cũng như duy trì sự ổn định của Layer 2 trong nhiều trường hợp phát sinh khác nhau.
Khả năng thực hiện “giao dịch có điều kiện” chéo chuỗi
Vì Astria xử lý việc sắp xếp giao dịch cho nhiều rollup 1 lúc, nó có thể cho phép người dùng chỉ định rằng “một giao dịch trên Rollup A có thể được thực hiện khi và chỉ khi một giao dịch khác trên Rollup B cũng được bao gồm trong cùng một khối”.
Ví dụ: lệnh swap USDC/ETH chỉ được thực hiện trên Arbitrum nếu lệnh swap ETH/DAI trên ZkSync cũng được thực hiện đồng thời.
Bằng cách này, Astria Network sẽ mở ra một thị trường “giao dịch có điều kiện”, không chỉ tạo sự thuận tiện cho một số người dùng mà còn là cơ hội cho các nhà giao dịch chênh lệch giá chéo chuỗi (arbitrage trading cross-chain) kiếm lợi nhuận.
Tôn trọng “chủ quyền” của Rollup
Chủ quyền là một trong những giá trị cốt lõi mà Astria đem lại. Để các rollup phải có thể nhận được lợi ích mà không sợ bị “kẹt lại” (ví dụ các quy tắc trên Astria đã lỗi thời và rollup không muốn sử dụng quy tắc đó nữa), Astria luôn linh động trong việc đưa ra các giải pháp khác nhau.
Khi sử dụng Astria, việc thay thế lớp đặt lệnh (sequencing layer) đơn giản như cập nhật phần mềm của một node. Rollup có thể lựa chọn một bản fork khác (với quy tắc khác) để làm sequencer cho mình. Ngoài ra Astria không lưu trữ dữ liệu, trạng thái hay thực thi giao dịch trên rollup, đồng nghĩa rằng nó không thể làm bất kì điều gì gây tổn hại đến khách hàng của mình.
Đội ngũ phát triển của Astria
Là một dự án còn non trẻ, đội ngũ của Astria tuy chưa đông đảo nhưng lại vô cùng tài năng. Đa số trong đó đều là các kĩ sư phát triển phần mềm có kinh nghiệm:
- Josh Bowen (Co-founder, CEO): Josh Bowen có hơn 10 năm kinh nghiệm lập trình và từng là kĩ sư phát triển phần mềm của Google (2016 – 2021), trước khi làm một thành viên nòng cốt của Celestia và sau đó là sáng lập Astria.
- Jordan Oroshiba (Co-founder, CTO): Jordan Oroshiba cũng là một kĩ sư phần mềm có kinh nghiệm. Anh từng làm ở Google (2019 – 2021) và Meta (2021 – 2022) trước khi bắt tay vào phát triển Astria.
- Danny Bocanegra (Head of business development): Danny Bocanegra hiện đứng đầu bộ phận phát triển kinh doanh của Astria, nhưng đồng thời cũng là chủ của quỹ đầu tư Equanimous Capital. Anh từng đảm nhiệm chức vụ tương tự ở nhiều công ty web3 lớn khác như Aurora, Affirm, Blockchain Capital, …
Ngoài ra còn có các thành viên khác là lập trình dày dặn kinh nghiệm như Elizabeth (từng làm cho ChainSafe), Jesse Snyder, Sam Bukowski và Derek Sione.
Tài chính – Backer
Vào ngày 4/4/2023, Astria Network đã huy động được 5,5 triệu đô trong vòng gọi vốn hạt giống (seed round), dẫn đầu bởi Maven 11 cùng sự tham gia của nhiều tên tuổi khác như 1kx, Delphi Digital, Figment Capital…. Với dòng tiền này, đội ngũ Astria có thể tiếp tục hoàn thiện, nâng cấp sản phẩm, cũng như tìm kiếm thêm nhân sự cho tương lai.
Tokenomics của Astria
Updating…
Lộ trình phát triển Astria
Updating…
Hiện tại, Astria vẫn đang được thử nghiệm trên Celestia. Tuy nhiên với dòng Tweet này của CEO Josh Bowen, rất có thể dự án sẽ tiếp tục mở rộng và phát triển trên Ethereum nhằm phục vụ các Layer 2 Rollup như Optimism, Arbitrum,…
With how fast the discussion around modular chains moves these summaries are crucial. @0xRainandCoffee gives an in depth explanation of shared sequencers and how they can move us past the status quo of centralized rollups like @arbitrum and @optimismFND. https://t.co/XmPDEHCYMf
— Josh (@Jskybowen) May 8, 2023
Cộng đồng Astria
Hiện tại, bạn có thể tìm thấy cộng đồng của Anoma dưới các kênh truyền thông sau:
Tổng kết
Qua bài viết trên chắc hẳn bạn đã có những kiến thức nhất định về giải pháp Shared Sequencer cũng như tính thiết thực của nó đối với Layer 2 Rollup nói riêng và Ethereum nói chung. Với việc chưa có nhiều dự án tương tự, chúng ta hoàn toàn có thể kỳ vọng rằng Astria sẽ là một trong những nhà tiên phong của mạng lưới Sequencer phi tập trung, thách thức “tam đề bất khả thi” đã tồn tại bấy lâu nay của nền công nghiệp blockchain.
Mong rằng các thông tin trên sẽ giúp các bạn có cái nhìn tổng quan về dự án Astria. Nếu bạn thấy dự án tiềm năng và muốn thảo luận để hiểu sâu hơn về các dự án thì hãy nhanh chóng tham gia vào cộng đồng của GFI Blockchain nhé!
