Tổng quan

Bitcoin đã đi được một chặng đường dài, nó đã chứng tỏ được giá trị của mình khi được SEC phê duyệt Bitcoin ETF Spot. Bitcoin đã được định vị trở thành vàng kỹ thuật số, tuy nhiên, người ta muốn nhiều hơn thế! Bitcoin là blockchain thế hệ đầu tiên, không hỗ trợ smart contract, tốc độ chậm chạp, nặng nề, chi phí đắt đỏ so với các blockchain thế hệ thứ 2.

Vậy làm sao để vừa tận dụng bảo mật và phi tập trung của Bitcoin, mà vừa có thể phát triển các ứng dụng để tạo nền kinh tế đa dạng trên hệ sinh thái Bitcoin? Giải pháp đưa ra là phát triển Layer 2 cho Bitcoin, một trong những dự án Layer 2 sidechain hàng đầu của Bitcoin là Stacks, chúng ta cùng tìm hiểu các Stacks giúp mở rộng mạng lưới Bitcoin nhé.

Mô hình kinh doanh

Stacks là một blockchain có mã nguồn mở hỗ trợ smart contract, giúp các nhà phát triển có thể phát triển các ứng dụng phi tập trung dApps trên mạng Stacks. Chuỗi khối Stacks là layer 2 sidechain của Bitcoin vì nó sử dụng cơ chế đồng thuận Bằng chứng chuyển giao Proof-of-Transfer (PoX). PoX cho phép Stacks tận dụng tính bảo mật của chuỗi khối Bitcoin bằng cách ghi lại định kỳ trạng thái (state) của mạng Stacks vào chuỗi khối Bitcoin. Điều này đảm bảo rằng mạng Stacks có độ an toàn cao và có khả năng chống lại các cuộc tấn công.

Stacks áp dụng cách tiếp cận kim tự tháp, trong đó Bitcoin là lớp giải quyết nền tảng ở dưới cùng, sau đó là một lớp ở trên để thêm các hợp đồng thông minh và khả năng lập trình (Stacks), sau đó xếp các layer khác lên trên để có khả năng mở rộng và tốc độ ( Mạng con của Hiro).

Ngoài ra, còn có các lớp khác trên Bitcoin phục vụ các mục đích khác nhau và có cơ chế cũng như triết lý riêng như Lightning, RSK và Liquid.

Bằng cách áp dụng cách tiếp cận theo lớp này, Stacks có thể có tất cả các chức năng giống như các chuỗi như Ethereum.

Đây là một trong những điểm khác biệt giữa Stacks với các lớp Bitcoin khác như Lightning.

Lightning không thêm bất kỳ chức năng bổ sung nào vào Bitcoin, nó chỉ giúp mở rộng quy mô chức năng mà Bitcoin đã có và giúp nó hoạt động nhanh hơn.

Ngược lại, điều này với Stacks, bổ sung thêm chức năng cho Bitcoin nhưng cuối cùng vẫn chuyển sang Bitcoin nhờ Bằng chứng chuyển giao PoX.

Ngoài ra, một trong những tính năng chính của dự án Stacks là tập trung vào việc trao quyền cho người dùng cuối bằng cách cho phép họ sở hữu và kiểm soát dữ liệu của mình. Stacks đạt được điều này thông qua một công nghệ độc đáo có tên “Gaia”, một hệ thống lưu trữ phi tập trung do người dùng kiểm soát. Với Gaia, người dùng có thể lưu trữ dữ liệu của họ trên chuỗi khối Stacks và kiểm soát ai có quyền truy cập vào dữ liệu đó.

Công nghệ hỗ trợ hệ sinh thái chuỗi khối Stacks bao gồm bốn thành phần chính giúp khả năng tính toán phân tán của Stacks trở nên khả thi.

• Hợp đồng thông minh rõ ràng: Ngôn ngữ hợp đồng thông minh an toàn và có thể dự đoán được, nó có thể sử dụng logic dựa trên Bitcoin.
• Stacks Blockchain: là chuỗi khối lớp 1 được kết nối với Bitcoin.
• Chuỗi khối lớp một được kết nối với Bitcoin: Chuỗi khối lớp 1 được kết nối với Bitcoin.
• Bằng chứng chuyển giao (PoX): Là cơ chế đồng thuận sáng tạo kết nối Stacks với Bitcoin.
• Bitcoin: Được sử dụng để thanh toán và bảo mật, đóng vai trò là tài sản dự trữ của hệ sinh thái Stacks.

Stacks hoạt động như thế nào?

Stacks tập trung vào các tương tác xảy ra giữa hai bên riêng biệt, bao gồm người stackers và người khai thác miners. Các tương tác này được quy định đầy đủ bởi cơ chế đồng thuận bằng chứng chuyển giao (PoX). Tuy nhiên, “miners” trên nền tảng Stacks không thực sự khai thác bất cứ thứ gì. Thay vào đó, họ trao đổi BTC đã khai thác được lấy từ mạng Bitcoin để có khả năng kiếm được token STX.

Mỗi khối được “đào” thông qua chuỗi khối Stacks đều lưu trữ siêu dữ liệu giao dịch cũng như thông tin nhận dạng người dùng. Dữ liệu này được sử dụng để tương tác với mọi DApp nằm trong hệ sinh thái Stacks. Vì Stacks được kết nối trực tiếp với Bitcoin nên các thay đổi được thực hiện đối với số dư ví hoặc ID sẽ được xác minh thông qua mạng Bitcoin. Điều tương tự cũng đúng với hợp đồng thông minh.

Mọi dữ liệu không được lưu trữ trực tiếp trên Stacks sẽ được lưu trữ bằng Gaia, một giải pháp riêng biệt sử dụng lưu trữ đám mây và lưu trữ lạnh để cung cấp cho người dùng nhiều tùy chọn

Bằng chứng chuyển giao (PoX – Proof of Transfer)

Bằng chứng chuyển giao là một cơ chế đồng thuận xác định những gì miner phải làm để phát triển các khối thông qua chuỗi khối Stacks. Việc đào (mining) là cần thiết để xác minh các giao dịch và cung cấp phần thưởng tiền mã hoá cho miner.

Bất kỳ thuật toán đồng thuận blockchain nào cũng yêu cầu tài nguyên tài chính hoặc tính toán để đảm bảo an toàn cho một blockchain. Sự đồng thuận phi tập trung đảm bảo rằng các tác nhân độc hại không có quyền sở hữu hoặc sức mạnh tính toán để xâm phạm mạng thông qua một cuộc tấn công.

PoX bảo mật các chuỗi khối bằng cách sử dụng tiền mã hoá PoW từ một chuỗi khối hoàn toàn khác. Thay vì burn token, các miner chuyển bất kỳ loại tiền mã hoá nào mà họ cam kết cho các cá nhân khác trong mạng.

Có một số lý do khiến Stacks chọn Bitcoin làm mạng tốt nhất để tăng cường sự đồng thuận một cách hiệu quả. Vì Bitcoin được coi là nền tảng tiền điện tử an toàn nhất hiện nay nên việc hợp tác với nó không có nhiều rủi ro.

Bitcoin tập trung chủ yếu vào sự ổn định và đơn giản, đó là lý do tại sao tin tặc khó xâm phạm mạng. BTC cũng đã được chứng minh là loại tiền điện tử phổ biến nhất và hiện được các tập đoàn lớn cũng như chính phủ công nhận.

Đội ngũ dự án

Stacks được phát triển và dẫn dắt bởi công ty Hiro PBC, Hiro PBC (trước đây là Blockstack PBC) là công ty công ích tạo ra các công cụ dành cho nhà phát triển cho Hệ sinh thái Stacks. Công ty được thành lập vào năm 2013 bởi Muneeb Ali và Ryan Shea để phát triển các giao thức cốt lõi làm nền tảng cho chuỗi khối Stacks hiện tại. Kể từ đó, nó đã được đổi thương hiệu thành Hiro PBC và tái tập trung các nỗ lực phát triển của mình khi mạng Stacks chuyển đổi từ một chuỗi do công ty quản lý sang một chuỗi phi tập trung.

• Muneeb Ali – Stacks founder, Hiro CEO: Là đồng sáng lập của dự án Stacks (trước đây là Blockstack) và là Giám đốc điều hành của Hiro, một công ty cung cấp công cụ dành cho nhà phát triển trong hệ sinh thái Stacks. Chuỗi khối Stacks mang các ứng dụng và hợp đồng thông minh đến Bitcoin; có hơn 400 ứng dụng được xây dựng trên mạng. Đã nhận bằng Tiến sĩ Khoa học Máy tính tại Đại học Princeton. Hoạt động tích cực hơn trên Twitter @muneeb.

Định hướng phát triển

Điểm lại quá trình phát triển của Stacks:

• Trình duyệt Blockstack Alpha – tháng 10 năm 2017

Đã phát hành phiên bản alpha công khai đầu tiên của Trình duyệt Blockstack (nay là Trình duyệt ngăn xếp). Bản phát hành bao gồm một trình duyệt cho dApp được xây dựng trên mạng Stacks, một trình quản lý danh tính phi tập trung, một trung tâm lưu trữ và một ví Bitcoin.

• Chương trình thử nghiệm khai thác ứng dụng – tháng 10 năm 2018

Giới thiệu App Mining, một chương trình giai đoạn đầu được thiết kế để khuyến khích và tài trợ cho các nhà phát triển xây dựng ứng dụng trên Stacks.

• Stacks Blockchain 1.0 – Ra mắt Mainnet – Tháng 10 năm 2018

Genesis hard fork được kích hoạt vào ngày 30 tháng 10 năm 2019, tại khối 547921, chính thức khởi chạy v1 của chuỗi khối Stacks.

• Bán mã thông báo đủ điều kiện của SEC – tháng 7 năm 2019

Blockstack PBC (nay là Hiro PBC) đã tổ chức đợt cung cấp mã thông báo đầu tiên được SEC đủ điều kiện theo Quy định A +. Việc bán hàng kéo dài hai tháng đã thu được 15,5 triệu đô la, phân phối 74,3 triệu mã thông báo Stacks cho các nhà đầu tư Hoa Kỳ. Việc cung cấp Reg + này được chia thành hai tập hợp con: các nhà đầu tư mua trực tiếp số token trị giá 10,9 triệu đô la (36,4 triệu STX) và Blockstack đã phát hành thêm 4,6 triệu đô la (37,9 triệu đồng) thông qua một chương trình phiếu thưởng.

• Hard Fork hàng năm: Phân phối Token đầu tiên – Tháng 10 năm 2019

Hard fork hàng năm 2019 được kích hoạt tại khối Bitcoin 599866 vào ngày 18 tháng 10. Bản nâng cấp đã giới thiệu các mã thông báo từ các dịch vụ Reg A + và Reg S gần đây của họ, cũng như các khoản thanh toán STX của App Mining vào tháng 8 và tháng 9.

• Một triệu tài khoản người dùng đã được xác minh (Mốc 2) – Tháng 1 năm 2019

Stacks (sau đó là Blockstack) đã đạt được một triệu tài khoản người dùng, được xác minh bởi Ban cố vấn của Quỹ Blockstack Token, đáp ứng các yêu cầu đặt ra bởi Cột mốc 2. Cũng như cột mốc đầu tiên, Cột mốc 2 là một phần của thỏa thuận bán mã thông báo vào tháng 12 năm 2017 của công ty , khi Blockstack đồng ý trì hoãn việc nhận 80% tiền, hai mục tiêu này đã được đáp ứng. Với một triệu tài khoản người dùng “đã được xác minh” trong tay, Blockstack đã nhận được số tiền còn lại từ việc bán mã thông báo đó, trị giá khoảng 6,8 triệu đô la. Quỹ Blockstack Token và Ban cố vấn cũng đã giải thể do kết quả đạt được, vì đã phục vụ được mục đích của nó.

• Stacks Blockchain 2.0 Testnet – Tháng 4 năm 2020

Mạng thử nghiệm Stacks 2.0 đã hoạt động vào ngày 23 tháng 4 năm 2020, có cơ chế đồng thuận Bằng chứng chuyển giao (PoX). Stacks dự định chạy qua bốn lần lặp lại testnet khác nhau.

• Stacks Blockchain 2.0 – tháng 1 năm 2021

Stacks 2.0 là một bản nâng cấp lớn cho mạng Blockstack. Bản nâng cấp này đã giới thiệu Clarity, một ngôn ngữ hợp đồng thông minh mới và Proof of Transfer (PoX), một cơ chế khai thác mới tận dụng chuỗi khối Bitcoin và cho phép người dùng kiếm được phần thưởng BTC.

• Mạng chính Stacks 2.0 ra mắt vào ngày 14 tháng 1 năm 2020.

Quản trị Stacks On-Chain
Lên kế hoạch giới thiệu đăng ký Khai thác ứng dụng và bỏ phiếu trực tiếp trên chuỗi khối Stacks sau khi Stacks 2.0 hoạt động.

Thực tế đạt được

Stacks đã huy động được tổng cộng 95 triệu USD trong đó 39,7 triệu USD từ bán Public Sale và 55,3 triệu USD từ các vòng Funding Round với sự tham gia của các backer hàng đầu thị trường crypto như HashKey Capital, The Spartan Group, Blockchain Capital, Y Combinator…

Tokenomics

Khối genesis Stacks v1 đã giới thiệu 1,32 tỷ token khi nó hoạt động vào tháng 11 năm 2018. Trong số 1,32 tỷ STX ban đầu, 866.827.880 STX đã được phân bổ cho những người mua trước khi ra mắt, trong khi 453.172.120 vẫn chưa được phân bổ. Một phần số tiền còn lại được phân phối cho những người tham gia bán token năm 2019 thông qua nâng cấp hard fork của mạng vào tháng 10 năm 2019.

Nguồn cung ban đầu là 1,32 tỷ STX được phân bổ như sau:

• 8,34% được phân bổ vào kho bạc dài hạn. Các token này bị khóa cho đến ngày 30 tháng 10 năm 2021 và sau đó sẽ theo thời gian khóa ba năm.
• 13,53% đã được phân phối cho những người sáng lập. Các token này tuân theo khóa thời gian ba năm bắt đầu từ ngày 30 tháng 10 năm 2018.
• 8,23% được phân phối cho các nhà đầu tư cổ phiếu. Các token này tuân theo khóa thời gian ba năm bắt đầu từ ngày 30 tháng 10 năm 2018.
• 5,65% được dành cho phân phối Nhân viên. Các token này tuân theo khóa thời gian ba năm bắt đầu từ ngày 30 tháng 10 năm 2018, ngoại trừ 5.534.869 trong số chúng.
• 29,93% đã được phân phối cho những người tham gia Bán token năm 2018. Các token này tuân theo khóa thời gian hai năm bắt đầu từ ngày 30 tháng 10 năm 2018, ngoài 50.000.000 trong số đó, có giá trị trong vòng bốn năm.
• 9,09% đã được phân phối cho những người tham gia Bán token năm 2019. Các token này tuân theo khóa thời gian hai năm bắt đầu từ ngày 18 tháng 10 năm 2019.
• 3,03% đã được dành cho Reg A App Mining. Chương trình này nhằm trao thưởng cho cả những nhà phát triển ứng dụng tạo ra các ứng dụng được đánh giá tốt và những người đánh giá các ứng dụng đó.
• 22,20% được phân bổ vào Kho bạc Ngắn hạn. Các token này tuân theo khóa thời gian hai năm bắt đầu từ ngày 18 tháng 10 năm 2019.

Trong trường hợp khóa thời gian khoảng hai năm, 1/2 số token được mở khóa tại thời điểm phân phối và ngày 1/2 mở khóa hàng tháng sau đó trở đi. Trong trường hợp khóa thời gian khoảng ba năm, 1/3 số token được mở khóa tại thời điểm phân phối và 1/36 lần mở khóa trên cơ sở hàng tháng sau đó trở đi.

Supply Schedule – Lịch cung cấp:

Kết luận

Stacks hướng tới làm cho Bitcoin có thể lập trình được, cho phép các ứng dụng phi tập trung và hợp đồng thông minh kế thừa tất cả các sức mạnh của Bitcoin. Stacks xây dựng, mở rộng, phát triển với Bitcoin và tận dụng vốn, bảo mật và mạng của Bitcoin. Stacks giải quyết tất cả các giao dịch trên Bitcoin, cho phép các ứng dụng và hợp đồng thông minh được xây dựng trên Stacks kế thừa các đảm bảo và bảo mật thanh toán của Bitcoin… Hứa hẹn một tương lai tươi sáng cho dự án, cũng như hướng người dùng đến một nền tảng Blockchain an toàn, hiệu quả, tiện dụng.