Tổng quan 

Tăng trưởng bền vững là điều mà bất kì dự án nào cũng hướng đến nhưng không phải ai cũng đạt được. Bởi lẽ việc này là rất khó, để có thể tồn tại trong lâu dài, một giao thức không chỉ cần có nội tại tốt, công nghệ hiện đại, mà còn cần giải quyết được 1 bài toán thực sự, có khả năng đem lại nguồn người dùng lâu dài (hay chúng ta có thể gọi đó là nội tại ngành).  

Trong nhiều lĩnh vực đang hot trở lại gần đây, mình thấy LSD là lĩnh vực tiềm năng nhất. Nếu bạn đọc bài viết “Nâng cấp Lido V2, Rocket Pool Atlas và các dự án Liquid staking derivatives đáng chú ý” bạn sẽ thấy rằng, gần đây, các dự án LSD đã có những bản cập nhật quan trọng để giải quyết nhiều nhược điểm cũ, đồng thời nâng cao tính phi tập trung và khả năng mở rộng (nội tại dự án), nhằm chuẩn bị cho chu kì tăng trưởng tiếp theo. 

Trong khi đó, ở khía cạnh nội tại ngành, 3 công nghệ cực kì tiềm năng trên hệ sinh thái Ethereum cũng hứa hẹn sẽ sử dụng LSD như giải pháp chính cho quá trình phát triển của họ. Từ đó đưa tính hữu dụng của LSD lên một tầm cao mới, thay vì chỉ quanh quẩn trong việc “tạo ra thanh khoản tức thì cho staked token”.  

Vậy các công nghệ đó là gì? Tại sao chúng lại cần thiết? Ứng dụng của chúng đối với LSD ra sao? Hãy cùng GFI tìm hiểu trong bài viết này nhé! 

Tại sao Liquid staking derivatives cần mở rộng use-case? 

Ethereum staking là một thị trường lớn và còn nhiều tiềm năng. Hiện nay, tỉ lệ stake trên Ethereum chỉ khoảng 20%, thấp hơn nhiều so với các chain khác như Polygon (40%), Solana (73%), BNB chain (97%), … tuy nhiên tính cạnh tranh lại vô cùng gắt gao.

Theo dữ liệu từ Dune Analytics (@hildobby), mặc dù liquid staking derivatives vẫn ở vị trí đầu bảng khi chiếm tới 7,5 triệu ETH trên tổng 20,7 triệu ETH được stake (khoảng 36%), nó đã có dấu hiệu chững lại gần đây và để cho các giải pháp khác bám đuổi sát sao với tỉ lệ stake từ 12% đến 29%.  

Ti trong cua LSD da di ngang khoang 6 thang nay
Tỉ trọng của LSD đã đi ngang khoảng 6 tháng nay

Lý do dẫn đến điều này là vì một trong những giá trị cốt lõi nhất của liquid staking, tính thanh khoản tức thì, đã được Ethereum Shanghai upgrade phần nào giải quyết. Với bản nâng cấp Thượng Hải, người dùng không còn lo sợ khi đem stake ETH nữa, vì họ biết rằng việc rút ETH ra, thu thập lợi nhuận và sử dụng trở lại chỉ là vấn đề thời gian (yếu tố làm nên sự tăng trưởng “thần kì” của LSD trong giai đoạn trước).  

Thực tế cũng cho thấy, kể từ khi Ethereum hard fork thành công, mức độ tăng trưởng của LSD đã không còn bằng các phương thức khác. Trong khi phương thức “không xác định” tăng 1,7% thị phần, staking pools tăng 1,6% thị phần, LSD chỉ tăng 0,8% thị phần, tập trung chủ yếu vào các ông lớn cũ như Lido, Rocket Pool, Frax,.. 

Muc do tang truong cua liquid staking derivatives khong bang cac phuong thuc staking khac
Mức độ tăng trưởng của LSD không bằng các phương thức staking khác

Đối diện với thách thức đó, các dự án LSD cần nâng cao khả năng cạnh tranh của mình thông qua việc mở rộng use-case cũng như cải thiện cơ sở hạ tầng. Từ đó, tạo ra nền tảng cho sự phát triển bền vững hơn.  

3 use-case mình muốn đề cập đến trong bài viết này chính là: Distributed validator technology (DVT), Re-staking và shared sequencer. 

Vi tri cua cac use cases khac trong mo hinh phat trien cua LSD
Vị trí của các use-cases khác trong mô hình phát triển của liquid staking derivatives

3 công nghệ tích hợp liquid staking nổi bật sắp được ra mắt 

Nhìn chung, đây là 3 công nghệ middleware có khả năng cải thiện sự ổn định và tính phi tập trung của validator trên mạng lưới Ethereum trong tương lai. Tiềm năng của những công nghệ này rất lớn vì chúng giải quyết được những vấn đề cụ thể mà blockchain này đang mắc phải. Đặc biệt, để giải pháp trở nên hoàn thiện hơn, kết hợp với LSD là lựa chọn hợp lý nhất. 

3 cong nghe tiem nang tich hop voi LSD
3 giải pháp công nghệ tiềm năng tích hợp với LSD

Distributed Validator Technology (DVT)  

32 ETH, đó là lượng ETH cần thiết kích hoạt một validator trên mạng lưới Ethereum. Đây là con số mà không phải một người chạy node thông thường nào cũng có thể đạt được. Chính vì thế, nhằm giúp cho nhiều người có thể đóng góp vào một pool và chia sẻ phần thưởng từ việc vận hành chung một validator, staking pool hoặc liquid staking pool được ra đời. Trong pool này, chỉ có một người đại diện đứng ra duy trì công việc thường nhật của validator. 

Mặc dù cơ chế này dễ dàng, thân thiện và giúp cho người dùng có thể nhanh chóng tham gia Ethereum staking, nó vẫn có một vài nhược điểm như:  

  • Khả năng bảo mật: Nếu người vận hành validator mất quyền truy cập vào khóa riêng tư của họ (vd bị hack), thì họ có thể mất quyền truy cập vào ETH của mình, và tất cả staker trong pool đều bị ảnh hưởng 
  • Khả năng duy trì hệ thống liên tục: Nếu người vận hành validator mất điện/ mất mạng/ offline thì họ sẽ bị phạt slashing, gây ra tổn thất chung cho pool.  
  • Khả năng tạo dựng niềm tin: “your keys, your coins”, staker khi stake chung vào một pool phải hoàn toàn trao quyền truy cập ETH của họ cho người quản lý pool. Nhiều người cẩn trọng sẽ không sẵn sàng làm điều này.  

—–> Xem thêm: DVT là gì?  

Ý nghĩa của DVT đối với LSD

Để giải quyết bài toán trên, nhiều dự án staking lớn đã bắt đầu để ý đến công nghệ DVT. Hiểu một cách đơn giản nhất thì DVT sẽ biến một validator tập trung, do một người vận hành, trở thành một validator phi tập trung, do nhiều người vận hành. Cùng với các đặc điểm như không yêu cầu một lượng ETH lớn, chữ ký phân tán, “your keys, your coins” … DVT rất phù hợp để tích hợp với những nền tảng ETH staking.  

Cong nghe DVT se giup 1 validator tro nen ben vung hon
Phương thức hoạt động của công nghệ DVT
Diem khac biet giua viec su dung DVT va khong su dung DVT
Điểm khác biệt giữa việc sử dụng DVT và không sử dụng DVT

Hiện nay, Obol Labs và SSV Network là đầu tàu về DVT (nhưng chưa áp dụng LSD), đã bắt đầu thử nghiệm nó trên các mạng public testnet. Trong khi đó, để đón sóng, một số dự án liquid staking cũng dần ra mắt các sản phẩm chuyên dụng nhằm phục vụ cho công  nghệ này như Lido V2 (mở thêm DVT pool), Stader (mở thêm DVT pool), Diva Labs (dự án LSD chuyên về DVT), …  

—–> Xem thêm: 3 dự án DVT nổi bật.  

Re-staking 

Trong những tháng gần đây, khái niệm “re-staking” đã thu hút sự chú ý rất lớn từ cộng đồng. Khác với DVT chỉ là một sản phẩm đem lại lợi thế gián tiếp cho LSD, Re-staking lại là một bước tiến có thể định hình và đem đến vị thế lớn cho sân chơi LSD.   

Ý nghĩa của Re-staking đối với LSD 

Dự án dẫn đầu (và có thể là duy nhất) của lĩnh vực này, EigenLayer, đã đề xuất cơ chế “an ninh cryptoeconomic mở rộng” được cung cấp bởi mạng lưới validator của Ethereum đến các dịch vụ bên ngoài. Một cách dễ hiểu, bằng cách sử dụng liquid staking token (vd stETH, rETH,…) hoặc là native token (ETH), validator có thể stake tiếp vào các dịch vụ khác (mà không cần unstake) nhằm nâng cao tính phi tập trung và bảo mật cho dịch vụ đó, đồng thời đem lại phần thưởng lớn hơn cho họ trên cùng 1 số vốn (nhận được phần thưởng từ Ethereum lẫn khách hàng của EigenLayer).  

Có nhiều giao thức có thể tận dụng được nguồn liquid staking token này như: Data Availibility (hiện EigenLayer đang phát triển EigenDA, một lớp Data availability áp dụng re-staking), Shared Sequencer (Astria là dự án về Shared Sequencer đã tuyên bố sử dụng re-staking của EigenLayer), Oracles, Light Node Bridge, MEV management….Hoặc thậm chí là làm bảo mật cho cả một blockchain mới (vd Tenet)  

Cac truong hop su dung cua Re-staking
Các trường hợp sử dụng của Re-staking

 —–> Xem thêm: EigenLayer là gì? Hướng đi mới cho staker trên Ethereum  

Tuy nhiên, việc re-staking cũng có một số rủi ro tiềm ẩn. Mặc dù các validator lựa chọn cung cấp an ninh cho các giao thức ngoài Ethereum nhận được nhiều phần thưởng hơn, họ đồng thời đưa số ETH đã stake vào nguy cơ bị cắt giảm (slashing) không cố ý.  

Ở góc nhìn của Ethereum, điều này có thể khiến mạng lưới trở nên không ổn định, đặc biệt là nếu 1 lượng lớn validator trên Ethereum lựa chọn re-stake cho một dịch vụ duy nhất. Trong bài viết “Don’t overload Ethereum’s consensus” (đừng làm lớp đồng thuận của Ethereum trở nên quá tải), Vitalik cũng đã đề cập đến Re-staking như một nhân tố có hại nhưng không hoàn toàn phản đối. Ở cuối bài anh có viết rằng:  

“Chúng tôi sẽ duy trì tính tối giản của mạng lưới, hỗ trợ các trường hợp sử dụng re-staking mà không làm tăng thêm vai trò của lớp đồng thuận Ethereum, và giúp các nhà phát triển có thể tìm chiến lược khác để đạt được mục tiêu bảo mật của họ” 

Hiện tại, các phân tích chi tiết hơn về chủ đề này đang được thực hiện bởi đội ngũ EigenLayer và các nhóm khác. Bạn có thể xem thêm tại forum của EigenLayer tại đây.  

Shared Sequencer  

Layer 2 Rollup là một giải pháp mở rộng được rất nhiều người chú ý hiện nay (điển hình như Arbitrum, Optimism, ZkSync,..). Nó không chỉ giúp cho người dùng có thể giao dịch với mức phí rẻ, tốc độ cao mà còn kế thừa tính bảo mật tuyệt đối từ Ethereum. 

Tuy nhiên, bên trong vẻ ngoài hào nhoáng của hiệu suất tăng thêm đó, Layer 2 đã phải đánh đổi bằng một trong những giá trị cốt lõi nhất của blockchain – tính phi tập trung (như một hệ quả tất yếu của “tam đề bất khả thi”). Và yếu tố làm giảm tính phi tập trung của các Layer 2 chính là vị trí Sequencer. Có thể nói, hiện nay 100% các rollup đều phụ thuộc vào một Sequencer duy nhất nhằm đẩy nhanh việc xác nhận giao dịch và giảm chi phí. 

Ở thời điểm hiện tại, để xây dựng một mạng lưới Sequencer phi tập trung là một điều rất khó khăn đối với các Layer 2 (bởi lẽ nó đòi hỏi nhiều thời gian và công sức, tiền bạc). Tập trung vào vấn đề này có thể lấy đi các nguồn lực cần thiết vốn được sử dụng để cải thiện sản phẩm và tính năng chính của rollup. Thay vào đó, sử dụng dịch vụ Shared Sequencer là một hướng đi hợp lý hơn nhiều.  

Shared Sequencer se duoc ap dung cho cac Layer 2
Shared Sequencer sẽ được áp dụng cho các Layer 2

Ý nghĩa của Shared Sequencer đối với LSD 

Shared Sequencer cho phép nhiều rollup chia sẻ chung một mạng lưới Sequencer phi tập trung duy nhất, đơn giản và bất kì ai cũng có thể tham gia. Những người muốn trở thành Sequencer có thể sử dụng công nghệ re-staking của EigenLayer để đặt cọc ETH (hoặc liquid staking ETH) như một sự đảm bảo cho hành vi đúng đắn của họ và nhận phần thưởng từ việc sắp xếp giao dịch cho Layer 2. 

Như đã nói về re-staking, người dùng có thể sử dụng liquid staking token để đặt cọc như một use-case mới cho loại token này. Với sự phát triển mạnh mẽ của Layer 2 Rollup, Shared Sequencer cũng sẽ được sử dụng nhiều hơn trong tương lai, đem lại tiềm năng tăng trưởng gián tiếp cho các giao thức LSDs.  

Hiện tại, công nghệ này cũng đang được nghiên cứu bởi các dự án đầu tàu như Espresso và Astria.  

—–> Xem thêm: Astria – nền tảng Shared Sequencer cho Layer 2 

Tổng kết 

Như vậy qua bài viết trên, mình đã tổng hợp 3 công nghệ tiềm năng có thể đem lại sự tăng trưởng bền vững cho các dự án Liquid Staking Derivatives. Mình tin rằng LSD đã, đang và sẽ là một từ khóa luôn được nhắc đến rất nhiều giai đoạn nửa cuối năm 2023 bởi sự phát triển vượt bậc của nó về mọi mặt, không chỉ về lượng tài sản lưu trữ, người dùng, mà còn về các giải pháp công nghệ có khả năng đem lại giá trị tích cực cho mạng lưới Ethereum.  

Nếu bạn thích bài viết này hay còn những thắc mắc nào khác về use-case của liquid staking hãy comment cho chúng mình biết nhé!