Khái niệm “Web3” nổi lên vào năm 2021, vào thời điểm đó, Web3 vẫn là một khái niệm rất mờ nhạt. Trọng tâm chính của khái niệm là Web3 và Web2 khác nhau như thế nào ở cấp độ mối quan hệ máy khách-máy chủ và sự khác biệt trong cấu trúc dữ liệu cơ bản của Web3 làm phát sinh trải nghiệm người dùng mới liên quan đến phân quyền, quyền sở hữu, khả năng xác minh và thực thi.

Một năm đã trôi qua, và Web3 đã phát triển cùng với sự hiểu biết của chúng ta về nó. Ở đây, chúng tôi trình bày khung DAPP (doors – applications – primitives – protocols) của ngăn xếp Web3 để kết hợp tất cả lại với nhau. Khung DAPP minh họa cách xây dựng Web3, từ lớp giao thức cơ bản cho đến lớp truy cập. Việc Web3 sử dụng các giao thức chuỗi khối mở và có thể tương tác cũng như các nguyên mẫu dành riêng cho nhiệm vụ đã đặt nền tảng cho các trường hợp sử dụng có thể được coi là “Web3” duy nhất, bao gồm NFT, metaverse, các tổ chức tự trị phi tập trung (DAO) và DeFi.

Khung DAPP nêu bật tầm quan trọng của các nhà cung cấp cơ sở hạ tầng đa dạng cùng nhau hỗ trợ các mạng blockchain và mạng ngang hàng (P2P) khác nhau làm nền tảng cho Web3. Trong thời gian ngắn và trung hạn, các nhà cung cấp cơ sở hạ tầng này có thể sẽ rất quan trọng để duy trì kiến trúc Web3, do sự phức tạp và chi phí của cơ sở hạ tầng tự vận hành cho cả nhà phát triển và người dùng thông thường. Điều này được chứng minh bằng sự phát triển mạnh mẽ của hệ sinh thái nhà cung cấp cơ sở hạ tầng

Tổng quan chung

Trước tiên, hãy xem lượng tìm kiếm trên Google cho cụm từ “Web3”. Sở thích tìm kiếm có thể là một cách hữu ích để theo dõi hoạt động kinh tế theo thời gian thực trên nhiều lĩnh vực khác nhau. Do đó, dữ liệu Google Xu hướng cho các thuật ngữ liên quan đến Web3 có thể cung cấp cho chúng tôi một số thông tin chi tiết về nền kinh tế Web3 nói chung theo các khu vực địa lý cụ thể.

Chúng ta cũng có thể xem các địa chỉ Ethereum đang hoạt động (nghĩa là số lượng địa chỉ gửi và nhận duy nhất mỗi ngày) vì mạng Ethereum tạo ra hầu hết doanh thu liên quan đến Web3. Các địa chỉ Ethereum đang hoạt động cung cấp cho chúng ta cái nhìn sâu sắc về toàn bộ nền kinh tế Web3 vì nó giải thích sự khác biệt trong hoạt động Web3 khác theo thời gian (ví dụ: trên các chuỗi khối và dapp khác). Quan sát chính ở đây là các địa chỉ hoạt động trên Ethereum nhìn chung đã tăng và ổn định trong những năm gần đây.

DeFi

Mảnh ghép DeFi được nêu trong một bài riêng, các bạn có thể tham khảo tại đây.

NFT

NFT đại diện cho các bộ sưu tập kỹ thuật số độc đáo, tác phẩm nghệ thuật và ảnh hồ sơ – cũng như các thị trường NFT như OpenSea – là những động lực chính của hoạt động kinh tế Web3.

Vào năm 2021, tin tức về những người nổi tiếng mua NFT và giá trị tăng vọt của một số dự án NFT cũng đã thu hút nhiều sự chú ý đến không gian Web3 mới nổi này. Kể từ đó, nhiều ứng dụng NFT đã được phát triển và đa dạng hóa, với khả năng phá vỡ các lĩnh vực khác nhau, bao gồm bán vé, kiếm tiền, âm nhạc, tên miền và thời trang/hàng xa xỉ. Trong khi khối lượng giao dịch NFT giảm đáng kể trong năm nay, khối lượng giao dịch hàng tuần vẫn ở mức 50 triệu đô la mỗi tuần.

Metaverse

NFT cũng đóng một vai trò quan trọng trong “metaverse” – một thế giới trực tuyến bao gồm nhiều không gian ảo được kết nối với nhau và liên tục, nơi mọi người có thể gặp gỡ, giao lưu, vui chơi và làm việc cùng nhau nhiều như họ có thể làm trong thế giới ngoại tuyến. Ví dụ: trong hai thế giới metaverse hàng đầu – Decentraland và The Sandbox – mọi người có thể mua các phần của những thế giới này dưới dạng NFT để tạo và kiếm tiền từ trải nghiệm ảo. Để hiểu được nền kinh tế metaverse đang hoạt động như thế nào, chúng ta có thể xem xét giá sàn cho bất động sản kỹ thuật số của Decentraland và Sandbox. Ở đây, chúng ta thấy rằng những mức giá này đạt đỉnh cùng thời điểm với khối lượng giao dịch NFT, với giá sàn của Sandbox tăng nhiều hơn so với Decentraland. Tại thời điểm viết bài này, giá sàn của Sandbox chỉ thấp hơn một chút so với Decentraland mặc dù đất Decentraland (90.000 LAND) tương đối khan hiếm so với đất Sandbox (166.464 LAND).

Tổ chức tự trị phi tập trung DAO (Decentralized Autonomous Organizations)

DAO cũng thường được liên kết với Web3, một DAO có thể được định nghĩa là một “tổ chức được quản lý bởi blockchain, thuộc sở hữu chung, hoạt động hướng tới một sứ mệnh chung”. Xương sống của DAO là hợp đồng thông minh xác định các quy tắc của tổ chức và nắm giữ kho bạc của nhóm. Mọi người có thể “sở hữu” một phần của DAO bằng cách mua một phần quyền quản trị của nó, giống như họ có thể sở hữu một phần của metaverse bằng cách mua một phần đất của nó. Những người có nhiều quyền lực quản trị hơn sẽ có nhiều ảnh hưởng hơn trong các quyết định tập thể được đưa ra thông qua các đề xuất và bỏ phiếu (ví dụ: các quyết định về cách sử dụng kho bạc của DAO).

Hình phía dưới minh họa tổng tài sản được quản lý (AUM) được kiểm soát bởi kho bạc DAO và tổng số thành viên DAO. Điều đáng chú ý ở đây là, không giống như các số liệu NFT và metaverse, sức hút của DAO đã tăng lên vào năm 2022, với AUM nắm giữ khoảng 10 tỷ đô la và số lượng thành viên tăng hơn ba lần.

Khung DAPP

Các danh mục ứng dụng được thảo luận trong phần trước cùng nhau định hình cái được gọi là “Web3”. Web3 là một ý tưởng được sinh ra từ các dapp mà nó bao gồm. Điều khiến Web3 trở nên độc đáo là nó sử dụng các nền tảng hợp đồng thông minh để cho phép mọi người tham gia mà không cần kiếm tiền từ dữ liệu của họ. Hơn nữa, các nền tảng hợp đồng thông minh cho phép “phân quyền” – một thứ mà Web2 đã đánh mất khi nó bị thống trị bởi các công ty cung cấp dịch vụ để đổi lấy dữ liệu cá nhân.

Mặc dù việc tập trung hóa đã giúp đưa hàng tỷ người vào web, nhưng nó cũng dẫn đến việc một số công ty lớn có một thành trì trên các vùng rộng lớn của web với quyền ra quyết định đơn phương. Web3 cố gắng giải quyết vấn đề nan giải này bằng cách nắm lấy một hệ sinh thái ứng dụng phi tập trung do người dùng xây dựng, vận hành và sở hữu. Như vậy, đôi khi Web3 được gọi là “đọc-ghi-sở hữu” trái ngược với Web2 (đọc-ghi) và Web1 (chỉ đọc).

Sự phát triển của dapps đang mang lại các yêu cầu cơ sở hạ tầng mới cho không gian phát triển dapp. Ngày càng có nhiều nhu cầu về khả năng mở rộng, bảo mật và phân cấp, cũng như nhận thức ngày càng tăng về việc truy cập, vận hành và lưu trữ cả dữ liệu trên chuỗi (on-chain) và ngoài chuỗi (off-chain) theo cách phi tập trung và không tin cậy (trustless).

Tuy nhiên, trong khi cơ sở hạ tầng phi tập trung để hỗ trợ các dapp thế hệ tiếp theo đang phát triển với tốc độ nhanh chóng, thì vẫn còn sự phụ thuộc quá mức vào cơ sở hạ tầng tập trung. Ở cấp độ này hay cấp độ khác của ngăn xếp Web3, điều này thể hiện mối lo ngại về tập trung hóa. Chỉ khi Web3 có thể được xây dựng, vận hành và sở hữu bởi người dùng của nó, Web3 mới thực sự phân quyền.

Với tình hình hiện tại, có rất nhiều cơ hội cho các nhà cung cấp cơ sở hạ tầng trong tương lai gần. Hiện tại, đây là gánh nặng kỹ thuật và tài chính đối với các nhà phát triển và người dùng để thiết lập và vận hành cơ sở hạ tầng blockchain của riêng họ. Các nhà phát triển muốn tập trung vào việc xây dựng và vận chuyển sản phẩm của họ, còn người dùng muốn tránh những phức tạp về kỹ thuật khi có thể.

Ở đây, chúng ta đề cập tới DAPP (doors-applications-primitives-protocols) của ngăn xếp Web3 để minh họa vị trí và cách thức các dapp có thể phân cấp cơ sở hạ tầng của họ và các cơ hội khác nhau để các nhà cung cấp cơ sở hạ tầng Web3 đóng góp vào các hoạt động ở từng cấp độ của ngăn xếp. Khung DAPP được chia thành bốn lớp chính – bắt đầu từ trên xuống dưới:

• Doors – Cho phép người dùng truy cập và tương tác với Web3
• Applications – Kết nối người dùng với Nguyên thủy và Giao thức thông qua trải nghiệm và giao diện người dùng
• Primitives – Các khối xây dựng có thể tương tác, chuyên biệt dành cho dapps
• Protocols – Xây dựng kiến trúc chuỗi khối nền tảng của Web3

Các vấn đề về tập trung phần cứng

Chỉ nhìn thoáng qua về những tác động tai hại có thể xảy ra của việc tập trung hóa cơ sở hạ tầng phần cứng, nơi các dapp lớn đã ngoại tuyến do các nhà cung cấp dịch vụ đám mây ngừng hoạt động. Ví dụ: dYdX ngừng hoạt động khi một số bộ phận trong cơ sở hạ tầng trao đổi của nó gặp sự cố do AWS ngừng hoạt động, khiến chúng không thể hủy các giao dịch có khả năng xảy ra lỗi. Tương tự, Infura phải đối mặt với sự cố ngừng hoạt động lớn gây ra sự chậm trễ trong nguồn cấp giá vào cuối năm 2020, khiến Binance và các sàn giao dịch khác tạm thời ngừng rút ETH.

Các nút được lưu trữ bởi các dịch vụ công cụ chuỗi khối được cho là chiếm một tỷ lệ đáng kể trong tất cả các nút trong một số mạng. Ví dụ: một nghiên cứu gần đây đã kết luận rằng ba nhà cung cấp đám mây (AWS, Hetzner và OVH) đại diện cho gần hai phần ba số nút được lưu trữ cho Ethereum và Solana. Ngoài ra, theo ước tính năm 2018, Infura đã vận hành 5-10% tất cả các nút đầy đủ của Ethereum, phục vụ khoảng 13 tỷ truy vấn mỗi ngày và hỗ trợ ~70% dapp Ethereum hàng đầu.

Những trường hợp như vậy làm nổi bật tầm quan trọng của việc phân phối cơ sở hạ tầng trong không gian Web3 để duy trì mức độ phân cấp an toàn, bao gồm cả mạng nút được lưu trữ và P2P, cũng như điện toán phân tán trên chúng. Trong trường hợp lý tưởng, tất cả các chức năng quan trọng của dapp sẽ được hỗ trợ bởi cơ sở hạ tầng phân tán không có khả năng ngừng hoạt động cùng một lúc vì bất kỳ lý do gì, có thể là lỗi kỹ thuật, kiểm duyệt hoặc đóng dịch vụ. Trong trường hợp xảy ra một cuộc tấn công hoặc sự cố kỹ thuật, các dapp sẽ chuẩn bị dự phòng khẩn cấp để khắc phục ngay lập tức bất kỳ sự mất mát nào đối với các chức năng quan trọng.

Liên quan đến khả năng chống kiểm duyệt, lý tưởng nhất là cơ sở hạ tầng nút phải được phân cấp đầy đủ để duy trì hệ sinh thái Web3 không cần cấp phép. Lớp RPC đặc biệt có nguy cơ bị kiểm duyệt và do đó, dapp nên được xây dựng theo cách bảo vệ lớp RPC khỏi bất kỳ thực thể đơn lẻ nào kiểm soát nó.

Kết luận

Vẫn còn nhiều thách thức và giải pháp tiềm năng để đạt được quyền truy cập, vận hành và lưu trữ dữ liệu phi tập trung trong các xu hướng mới nhất của Web3 như trò chơi, phát trực tuyến và mạng xã hội.

Một hệ sinh thái đang phát triển gồm các nhà cung cấp cơ sở hạ tầng lưu trữ và mạng cơ sở hạ tầng P2P đang được phát triển để đáp ứng nhu cầu thị trường nhưng cả hai giải pháp đều có những vấn đề tiềm ẩn về tập trung hóa cũng như thiếu người phát triển và công cụ.

Để Web3 phát triển, đáp ứng nhu cầu cơ sở hạ tầng là rất quan trọng và các nhà cung cấp cơ sở hạ tầng đóng vai trò chính trong việc hỗ trợ các giao thức nền tảng và cung cấp trải nghiệm người dùng tốt hơn để áp dụng Web3 hàng loạt.