Tổng quan
Gần đây layer 2 nổi lên như một điểm sáng trong hệ sinh thái Ethereum, đặc biệt là các dự án zk-Rollup. Layer 2 zk-Rollup là sự kết hợp của công nghệ zk + và công nghệ rollup tạo lên sự hấp dẫn chưa từng có cho các Layer 2. Trong khi rollup mang lại khả năng mở rộng còn zk mang lại quyền riêng tư & tính toàn vẹn.
Không dừng lại ở đó, một số dự án zk đang cố gắng tiếp cận tài nguyên trên Ethereum thông qua việc tương thích máy ảo EVM. Trong số đó có Taiko – dự án layer 2 theo đuổi zkEVM tương thích hoàn toàn với EVM. Vậy Taiko là gì? Chúng ta cùng tìm hiểu tiềm năng của dự án này nhé.
Taiko là gì?
Taiko là một zk-Rollup phi tập trung, đang phát triển zkEVM có khả năng tương thích hoàn toàn với EVM của Ethereum. Taiko mở rộng quy mô Ethereum bằng cách hỗ trợ tất cả các opcode EVM trong kiến trúc lớp 2 phi tập trung, không cần cấp phép và bảo mật.
Các hợp đồng thông minh được triển khai trên Ethereum L1 đóng vai trò là cơ chế cung cấp dữ liệu và trình xác minh (verifier) các bằng chứng ZK-SNARK. Hợp đồng thông minh được triển khai trên Taiko L2 thực hiện một số chức năng quan trọng.
Để phù hợp với kiến trúc trên, Taiko sẽ có ba thành phần chính tham gia như sau:
- Proposers (Người đề xuất): Xây dựng các khối rollup từ các giao dịch L2 của người dùng và đề xuất chúng trên L1; bất kỳ ai cũng có thể thực hiện chức năng tạo khối này.
- Provers (Người chứng minh): Tạo bằng chứng ZK-SNARK khẳng định tính hợp lệ của các giao dịch L2 và các khối được đề xuất nói trên; bất kỳ ai cũng có thể thực hiện chức năng tạo bằng chứng này.
- Node runners (Người chạy nút): Thực thi các giao dịch từ dữ liệu trên chuỗi (on-chain) để luôn đồng bộ với trạng thái (state) của chuỗi. Mặc dù cả Proposers và Provers đều cần chạy các node để hoàn thành vai trò tương ứng của họ, nhưng các tác nhân khác cũng sẽ chạy các node, như các dịch vụ cung cấp như block explorer và nhà cung cấp cơ sở hạ tầng node. Bất kỳ ai cũng có thể chạy các nút Taiko.
Taiko đang phát triển zkEVM loại 1
Taiko triển khai ZK-EVM hỗ trợ mọi opcode EVM, tạo ra bằng chứng hợp lệ của mạch ZK-EVM. Taiko đặt mục tiêu trở thành ZK-EVM loại 1, ưu tiên sự tương đương EVM/Ethereum hoàn hảo hơn tốc độ tạo bằng chứng ZK.
Taiko có thể chạy mã code hợp đồng thông minh Ethereum như vốn có, mà không cần thay đổi. Các nhà phát triển có thể di chuyển các hợp đồng thông minh Ethereum hiện có của họ và các dapp đầy đủ sang Taiko một cách dễ dàng hoặc trực tiếp triển khai mã solidity mới của họ trên Taiko.
Bên cạnh khả năng tương thích hoàn hảo với các hợp đồng thông minh và dapp Ethereum L1, điều này cũng có nghĩa là tất cả các công cụ Ethereum và solidity đều hoạt động trơn tru với Taiko, không cần phải làm gián đoạn quy trình làm việc của các nhà phát triển.
Việc tương thích hoàn toàn với EVM giúp Taiko có thể tận dụng các tài nguyên từ Ethereum như bảo mật, cơ sở hạ tầng, tool dev để xây dựng hệ sinh thái thu hút dòng tiền và thu hút dev & các dApps chất lượng từ Ethereum sang.
Đội ngũ phát triển
Updating…
Đội ngũ phát triển Taiko có liên hệ khá mật thiết với Loopring. Trong đó, Co-founder Daniel Wang: từng làm Founder và CEO của Loopring (dự án Layer 2 zk-Rollup).
Roadmap
Vào tháng 12/ 2022, Taiko đã ra mắt Mạng thử nghiệm Alpha-1.
Tháng 3/2023, Taiko đã ra mắt Mạng thử nghiệm Alpha-2 với các bộ chứng minh không được phép và các mạch ZK-EVM một phần.
Trong thời gian tiếp theo là các mốc quan trọng khác trên đường đến Taiko Mainnet với các mạch ZK-EVM đầy đủ, các đề xuất phi tập trung và các chứng minh phi tập trung được lên kế hoạch cho đầu năm 2024.
Backer
Ngày 14/ 4/, quỹ Skyland Ventures của Nhật Bản đã thông báo đầu tư vào Taiko, nhưng chưa chưa đề cập đến khoản đầu tư bao nhiêu?
Tokenomics
Updating…
Đối thủ cạnh tranh
Đối thủ trực tiếp của Taiko là các Layer 2 zk-rollup có zkEVM tương thích Ethereum như zkSync Era, Polygon zkEVM, Scroll, Linea. Ngoài ra còn có các đối thủ Layer 2 khác như StarkNet & Aztec (hai dự án này thuộc nhóm Non-EVM), Optimism & Arbitrum (hai dự án này thuộc nhóm Layer 2 Optimistic Rollup).
Cộng đồng
Website: https://taiko.xyz/
Twitter: https://twitter.com/taikoxyz
Discord: https://discord.com/invite/taikoxyz
Github: https://github.com/taikoxyz
Kết luận
zkEVM đã được chạy chính thức và testnet bởi nhiều bên, nhưng đây vẫn là công nghệ đang ở giai đoạn đầu. Taiko được dẫn dắt bởi Co-founder Daniel Wang có nhiều kinh nghiệm trong việc phát triển dự án layer 2 zkRollup (Daniel Wang từng làm Founder và CEO của Loopring – dự án Layer 2 zk-Rollup), Taiko có thể sẽ rút ngắn đáng kể thời gian phát triển sản phẩm. Và chúng ta cũng hoàn toàn có thể kỳ vọng một sản phẩm tốt hơn Loopring. Chúng ta cùng follow các lộ trình tiếp theo của dự án Taiko nhé.
